Foto: Flickr
Na portalu Sputnik Srbija 18.10.2022. godine objavljen je članak sa sljedećim naslovom:
Sud UN: Ukrajinska vojska izvršila ratne zločine nad ruskim ratnim zarobljenicima
U članku je istaknut nalaz iz izvještaja komisije koju je oformio navodni Sud za ljudska prava Ujedinjenih nacija, po kojem su ukrajinski vojnici izvršili najmanje dva ratna zločina u dvije ukrajinske oblasti:
Ukrajinski vojnici izvršili su najmanje dva ratna zločina, kad su streljali i mučili ruske ratne zarobljenike u Harkovskoj i Kijevskoj oblasti u martu 2022. godine, navedeno je u izveštaju Komisije Suda za ljudska prava Ujedinjenih nacija nakon istrage sprovedene u Ukrajini.
U tekstu su detaljno predstavljena dva slučaja u kojima je, prema izvještaju, ukrajinska vojska počinila ratne zločine nad vojnim zarobljenicima.
U prvom slučaju, u Malom Roganu u Harkovskoj oblasti u periodu od 24. do 26. marta 2022. godine ukrajinski vojnici namjerno su pucali u noge trojici zarobljenih ruskih vojnika s malog rastojanja i jednog od njih prebili kundakom puške tokom saslušavanja.
U drugom slučaju, u blizini Dmitrovke u Kijevskoj oblasti 29. marta 2022. godine ukrajinski vojnik pucao je s male razdaljine i ranio već ranjenog vojnika Oružanih snaga Rusije. Naveden je i slučaj ruskog vojnika koji je imao ruke vezane iza leđa i očiglednu ranu na glavi, što vodi ka zaključku da je, najverovatnije, bio ubijen.
U tekstu nisu spomenuti drugi detalji iz izvještaja Komisije.
Identične članke objavili su RTRS, Alternativna TV, B92, IN4S i drugi portali.
Šta su činjenice?
Prije svega, Sud za ljudska prava Ujedinjenih nacija ne postoji.
Izvještaj čiji su nalazi selektivno predstavljeni u članku Sputnika objavljen je 18.10.2022. godine, a sačinila ga je Nezavisna međunarodna istražna komisija za Ukrajinu, uspostavljena Rezolucijom 49/1 Vijeća Ujedinjenih nacija za ljudska prava.
U njemu zaista jesu navedeni spomenuti slučajevi koje je Komisija okarakterisala kao ratne zločine koje su počinile ukrajinske snage. Oni su opisani u paragrafu 87 izvještaja, u poglavlju “Mučenje, zlostavljanje i ranjavanje zaštićenih osoba”.
Međutim, u navedenim člancima izostavljeni su izvještaji o značajno brojnijim zločinima za koje je utvrđeno da ih je počinila ruska vojska. Štaviše, na samom početku izvještaja istaknuto je da su ruske oružane snage odgovorne za veliku većinu dokumentovanih ratnih zločina koji su počinjeni u Ukrajini od 24. februara:
Tokom ove prve faze svojih istraga Komisija je utvrdila da su u Ukrajini od 24. februara 2022. počinjeni ratni zločini, kršenja ljudskih prava i međunarodnog humanitarnog prava. Ruske oružane snage odgovorne su za veliku većinu utvrđenih kršenja.
U poglavlju “Mučenje, zlostavljanje i ranjavanje zaštićenih osoba”, čije je dijelove koristio Sputnik, tako su opisani i slučajevi mučenja, zlostavljanja i ranjavanja zaštićenih osoba koje je počinila ruska strana, o čemu u navedenim člancima nije rečeno ništa:
Komisija je dokumentovala mnoge slučajeve mučenja i zlostavljanja koje su počinile ruske oružane snage, što predstavlja kršenje zabrane torture i drugih okrutnih, neljudskih ili ponižavajućih postupaka ili kažnjavanja te ratni zločin.
Počinioci su targetirali lokalne vlasti ili zaposlenike lokalne uprave, veterane ukrajinskih oružanih snaga i dobrovoljce koji pomažu ukrajinskim oružanim snagama. Također su targetirali pojedince koji su evakuirali civile. Mučenja i maltretiranja dešavala su se tokom nezakonitog zatvaranja u pritvorske objekte u Ukrajini i Ruskoj Federaciji. Žrtve su uglavnom bili muškarci, ali je među njima bilo i žena.
Kada je konkretno riječ o ratnim zločinima, u paragrafima 56-59 izvještaja opisani su primjeri u kojima su ruske oružane snage pucale na civile, uključujući i one koji su pokušavali pobjeći na sigurno i nabaviti hranu ili druge potrepštine.
U izvještaju je navedeno i to da su na teritorijama koje su okupirale ruske oružane snage povrijeđena ljudska prava i međunarodno humanitarno pravo protiv ličnog integriteta osoba, što također predstavlja ratni zločin.
Slučajevi ubistava po kratkom postupku koja su počinile ruske oružane snage opisani su u paragrafima 65-74 izvještaja; slučajevi nezakonitog zatvaranja, zatvaranja u nehumanim uslovima i prisilne deportacije opisani su u paragrafima 75-80, a slučajevi seksualnog nasilja opisani su u paragrafima 88-98.
Žrtve ruskih oružanih snaga u Ukrajini su, nažalost, bila i djeca, što je dokumentovano u paragrafima 99-108 izvještaja.
Analizom članaka u kojima su detalji izvještaja nezavisne međunarodne komisije jednako selektivno predstavljeni bavio se i ukrajinski fact-checking portal StopFake.
Izostavljanjem detalja o ratnim zločinima koje su počinile ruske oružane snage stvara se dojam da je Nezavisna istražna komisija za Ukrajinu utvrdila samo ratne zločine koje je počinila ukrajinska vojska – što evidentno nije slučaj.
Shodno činjenicama, članke koje su objavili Sputnik Srbija i drugi mediji ocjenjujemo kao pristrasno izvještavanje i manipulisanje činjenicama.
(Amar Karađuz i Emir Zulejhić, Raskrinkavanje.ba)
Vijeće Ujedinjenih nacija za ljudska prava
U sklopu institucija UN-a postoji Vijeće za ljudska prava, ali ono nema ovlasti nekog suda (kao što to, recimo, ima Evropski sud za ljudska prava Vijeća Evrope – link).
Vijeće za ljudska prava (link), kojeg čini 47 država članica UN-a koje bira Generalna skupština, vrši pregled situacije u vezi sa stanjem ljudskih prava u državama članicama. U sklopu Vijeća vrši se evaluacija nacionalnih izvještaja o stanju ljudskih prava te se izrađuju preporuke državama (kroz proces Univerzalnog periodičnog pregleda – Universal periodic review – link).
Vijeće je uspostavilo proceduru žalbi (Complaint procedure – link) pomoću koje pojedinci/ke, grupe ili nevladine organizacije mogu tvrditi da su žrtve kršenja ljudskih prava. Međutim, ova procedura ne znači da Vijeće može donijeti bilo kakvu “presudu” koja državu članicu obvaezuje po bilo kojem osnovu.