Jer su bolnice prepune.. koga? Tj.- čega?
Raskrinkavanje je pronašlo još četiri Facebook objave na našem jeziku u kojima se ove i druge slične fotografije smještaju u isti kontekst. Na profilu Marko Merkaš je 22. decembra 2021. objavljeno šest fotografija uz opis u kom se navodi:
Dajte nam još malo patetike i glume, drugi put našminkajte lutke
Pomenutu objavu je do vremena pisanja ove analize podijelilo više od 340 korisnika/ca Facebooka.
Šta su činjenice?
Fotografije u ovim Facebook objavama nisu “dokaz” za teoriju zavjere o lažiranju pandemije Covid-19.
Jedna od objavljenih fotografija je screenshot objave sa Facebook stranice RTÉ News, na kojoj je 16. decembra 2021. godine podijeljen članak o problemima intenzivne njege u Irskoj.
Foto: Facebook profil Blokirana Sunčica
Na fotografiji kojom je članak opremljen vidi se čovjek u bijelom mantilu. On se nalazi u bolničkoj sobi, a iza njega je na krevetu položena lutka.
U članku portala RTÉ objavljen je i videoprilog o istoj temi. U snimku se može vidjeti i muškarac koji se nalazi na fotografiji objavljenoj na Facebooku. On se najavljuje sljedećim riječima:
U centru za obuku Kraljevskog koledža hirurga, jedan od najviših konsultanata za intenzivnu njegu u zemlji identifikuje jedan ključni problem: kapacitet intenzivne njege.
U nastavku snimka može se vidjeti muškarac sa fotografije, potpisan kao profesor Gerard Curley, zaposlen u Kraljevskom koledžu hirurga u Irskoj (Royal College of Surgeons in Ireland – RCSI).
Dakle, kako se u snimku navodi, Curley je izjavu dao u centru za obuku pomenutog koledža, te ne čudi da se iza njega vide lutke, a ne stvarni ljudi.
Druga objavljena fotografija na Facebook profilu Blokirana Sunčica prikazuje muškarce u odijelima i ženu u medicinskoj uniformi kako stoje u bolničkoj prostoriji, dok su na krevetima pored njih polegnute lutke.
Foto: Facebook profil Blokirana Sunčica
Kako se tvrdi, ova fotografija navodno prikazuje službenike Vlade Ujedinjenog Kraljevstva u posjeti “pretrpanoj” NHS bolnici. Prevod teksta koji se na fotografiji navodi glasi: ”Prestanite biti sebični! Spasite lutku, dođavola! Svaki komad silikonskog i sintetičkog mesa je vrijedan! Molim vas ugasite svoje televizore i koristite urođenu inteligenciju.”
Ipak, fotografija ne prikazuje službenike Vlade Ujedinjenog Kraljevstva ni posjetu bilo kakvoj bolnici. Različite netačne tvrdnje da ova fotografija prikazuje švajcarske zvaničnike u posjeti bolnici u kojoj su na bolničkim krevetima bile lutke javljale su se i na drugim jezicima. Brojne platforme za provjeru činjenica u svijetu već su pisale o njima (1, 2).
Kako Associated Press navodi u analizi od 19. decembra 2020. godine, na fotografiji su zvaničnici Švajcarske u univerzitetskoj prostoriji za obuku medicinskog osoblja. Fotografija prikazuje švajcarskog ministra unutrašnjih poslova i zdravlja Alaina Berseta u posjeti Univerzitetu Haute Ecole Arc Santé, u gradu Neuchâtel.
Nekoliko fotografija prikazuje ministra zdravlja kako stoji ispred lutki u univerzitetskoj učionici koja imitira bolnicu. Medicinske lutke su namijenjene vježbi medicinskih tehničara/ki.
Dakle, ni ova fotografija ne “dokazuje” navodno lažiranje pandemije bolesti Covid-19, već je jednostavno napravljena u prostoriji u kojoj se nalaze lutke korištene za trening medicinskog osoblja.
Na jednoj od objavljenih fotografija vidi se djevojka u uniformi medicinske sestre. Nalazi se u prostoriji koja podsjeća na bolničku sobu. Iza nje se vidi nekoliko lutaka, na koje je ukazano crvenim strelicama.
Foto: Facebook profil Blokirana Sunčica
Takođe, objavljene su i dvije fotografije na kojima su pomenute lutke uveličane, te se jasno vidi da nije riječ o stvarnim ljudima.
Foto: Facebook profil Blokirana Sunčica
Foto: Facebook profil Blokirana Sunčica
Ispod fotografije se navodi citat na engleskom jeziku, čiji prevod glasi: “Iscrpljena sam, svi smo, ‘pregorjet ćemo’ prije nego što se uopšte kvalifikujemo.” Na slici se takođe nalazi i logo medijske kuće RTE News.
Ova fotografija potiče sa Instagram profila rtenews. Na ovom je profilu objavljena 16. decembra 2021. godine i odnosi se na medijski izvještaj koji je istog dana objavljen na portalu RTÉ. Članak govori o teškoj situaciji u kojoj se nalaze medicinski/e tehničari/ke tokom pandemije bolesti Covid-19. U članku je objavljen i snimak u kom za RTÉ govori nekoliko medicinskih radnika/ca. Djevojka sa fotografije koja se dijeli na Facebooku je Chloe Slevin. Ona pohađa treću godinu škole za medicinske tehničare/ke i tokom pandemije bolesti Covid-19 pozvana je da radi u bolnicama.
U članku i na snimku se ne navodi u kojoj bolnici je snimak napravljen. Ipak, izgled prostorije, te činjenica da je Slevin studentkinja, ukazuje na to da je vjerovatno riječ o prostoru u kom se obavlja trening medicinskih tehničara/ki.
Na Facebook profilu Marko Merkaš objavljene su i dvije dodatne fotografije. Prva od njih, objavljena 6. januara 2022, prikazuje lutku bez ruke na bolničkom krevetu i medicinske radnike/ce pored.
Foto: Facebook profil Marko Merkaš
Prevod teksta sa fotografije glasi: “Francuska: Bolnice su toliko pune omikron varijante da nema vremena čak ni da se stave ruke na lutke za medije…”
Kako se sa fotografije može zaključiti, lutka bez ruke navodno je bila dio priloga francuske BFM televizije.
O manipulacijama ovom fotografijom pisale su brojne fact-checking platforme u svijetu (1, 2, 3). Kako Reuters objašnjava u analizi činjenica od 10. januara 2022. godine, riječ je o fotomontaži:
Montaža je napravljena kombinovanjem nepovezanih snimaka ekrana: elementi novinskog klipa (pogledajte plavi baner sa tekstom koji glasi: „Castex pozitivan na Covid-19“ (prevedeno sa francuskog)) sa BFMTV-a izvučeni su iz ovog videa (ovdje) (pogledajte oznaku sata 22:01 u gornjem lijevom uglu), koji je prvobitno prikazivao snimak francuskog premijera Jeana Castexa.
Fotografija lutke se može naći u videosnimku Univerzitetskog instituta za kardiologiju i respirologiju u Quebecku (oko vremenske oznake 1:31, youtu.be/EUCkHSKSKu80?t=92), objavljenom 23. aprila 2020. Na njemu je prikazan videosnimak obuke zdravstvenih radnika/ca za liječenje pacijenata/kinja sa Covid-19 na jedinici intenzivne njege.
Fotografija koja je 7. januara 2022. godine objavljena na Facebook profilu Marko Merkaš prikazuje takođe bolnički krevet sa lutkom na njemu i nekoliko pojedinaca koji stoje pored.
Foto: Facebook profil Marko Merkaš
O manipulativnom predstavljanju ove i drugih fotografija nastalih na istom događaju pisala je fact-checking platforma Demagog iz Poljske, 12. oktobra 2021. godine. Kako navode, fotografije su nastale u septembru 2021. na svečanom otvaranju medicinskog simulacionog centra u Sanoku. I u ovom je slučaju, dakle, riječ o prostoru koji se koristi za obuku medicinskog osoblja, konkretno, o simulacionom centru.
Time je jasno da nijedna od objavljenih fotografija ni na koji način ne “dokazuje” postojanje neke zavjere zasnovane na premisi da se pandemija bolesti Covid-19 lažira.
Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, do 18. januara 2022. godine od bolesti Covid-19 oboljelo je više od 328 miliona ljudi, dok je više od 5.500.000 umrlo.
Foto: Svjetska zdravstvena organizacija
Prosječan broj novih infekcija prijavljenih svakog dana u Bosni i Hercegovini porastao je za više od 1.800 u posljednje tri sedmice, navodi Reuters 19. januara 2022. godine. U BiH je zabilježeno više od 13.800 smrtnih slučajeva povezanih sa bolešću Covid-19 do vremena pisanja ove analize.
Foto: Reuters Covid-19 Tracker
Shodno činjenicama, objave u kojima se sugeriše da navedene fotografije lutaka u bolničkim krevetima “dokazuju” da je pandemija lažirana ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama i teoriju zavjere.
