U UKRAJINI SE SPROVODE EKSPERIMENTI NAD LJUDIMA? Naredba je da Rusija ne sme da otkrije BIOLOŠKO ORUŽJE
https://www.alo.rs/svet/ruske–vesti/603128/u–ukrajini–se–sprovode–eksperimenti–nad–ljudima–naredba–je–da–rusija–ne–sme–da–otkrije–biolosko–oruzje/vest
03.03.2022.

Lažna vest/ Manipulativna vest

Narativi koji su korišćeni i kreirani:
• Sjedinjene Američke Države (SAD) proizvode biološko oružje u Ukrajini;
• SAD su osnovale i kontrolišu biolaboratorije u Ukrajini;

Sporni delovi:
Vest više puta govori o “američkim laboratorijama u Ukrajini” i da Sjedinjene Američke Države kontrolišu te laboratorije za koje se u tekstu ili eksplicitno kaže ili se insinuira da su laboratorije za proizvodnju biološkog oružja.

Na samom početku navodi se da su SAD priznale postojanje biolaboratorija u Ukrajini, iakoвpostojanje bioloških laboratorija nijeвtajna, već javno dostupna informacija. „Dok Rusija odavno upozorava na postojanje biolaboratorija u Ukrajini, SAD su njihovo postojanje priznale tek nedavno. I to zbog specijalne operacije ruske vojske. Upozorenje američkih zvaničnika pojavilo se kada je ruska operacija počela...”  U ovom delu vrši se i relativizacija agresije Rusije nazivajući je „specijalna operacija ruske vojske“ i „ruska operacija“.

Dok drugi deo naslova glasi “Naredba je da Rusija ne sme da otkrije BIOLOŠKO ORUŽJE”, sam tekst ne govori ništa o ovome – ko je izdao naredbu, kada i kome. Ipak, autor prenosi deo izjave zvaničnika SAD, ali je potpuno skraćuje, vadi iz originalnog konteksta i upotrebljava u kontekstu željenog narativa.

„Usledila je specijalna operacija ruske vojske u Ukrajini i upozorenje direktora Zajedničkog programa za smanjenje pretnji, koji se odvija u okviru Programa za smanjenje bioloških pretnji Pentagona, Roberta Poupa, koji je rekao da postoji opasnost da ruska vojska zarobi ove laboratorije u Ukrajini.“

Ako pogledamo originalnu izjavu gospodina Poupa, videćemo da u Ukrajini postoji mreža laboratorija koje su povezane sa SAD i rade sa opasnim patogenima1, ali da to nisu postrojenja za proizvodnju biološkog oružja. On takođe navodi da SAD pružaju podršku ovakvim prekomorskim postrojenjima u Ukrajini i drugim zemljama i da su to ustanove javnog zdravlja i laboratorije koje vrše mirno naučno istraživanje i nadzor bolesti, kao i da njima upravljaju zemlje domaćini. Saznajemo i da ova postrojenja jesu ugrožena ruskom invazijom na Ukrajinu zbog opasnosti da budu oštećena i da patogeni iscure u okolinu. „Uvereni smo da sve dok je struja uključena i dok su ljudi koje smo obučili prisutni u objektu, da su ovi patogeni bezbedni i to bezbedni prema međunarodnim standardima“, rekao je Poup.2

U predmetnoj vesti se vrlo kratko i gotovo neprimetno navodi da je Poup izjavio da „biolaboratorije u Ukrajini ne proizvode biološko oružje”, ali se odmah nakon toga obrazlaže da su „na društvenim mrežama počele da se pojavljuju mape sa lokacijama američkih biolaboratorija u Ukrajini, kao i informacije da one zapravo mogu da proizvedu biološko oružje“. Ipak autor ne upućuje ni na jedan izvor kojima bi ove navode potvrdio.

Sa druge strane, zvaničnici SAD i Ukrajine su u više navrata i sa više strana demantovali ove tvrdnje i označili ih kao izmišljene i lažne. Volodimir Zelenski je u obraćanju na svojoj zvaničnoj fejsbuk stranici demantovao da se oružje za masovno uništenje pravi u Ukrajini.3 Iz Bele kuće su navode da SAD ima laboratorije za biološko i hemijsko oružje u Ukrajini nazvali lažnim.4 Ministarstvo odbrane SAD (Pentagon) izjavio je da „SAD ne pomažu Ukrajini biološkim oružjem u ratu protiv Rusije i da ne postoje indikacije da Ukrajina koristi biološko oružje“.5 Američki Stejt Department je izjavio: „Kremlj namerno širi otvorene laži da SAD i Ukrajina sprovode aktivnosti hemijskog i biološkog oružja u Ukrajini. Takođe smo videli da zvaničnici NR Kine ponavljaju ove teorije zavere. Ova ruska dezinformacija je potpuna besmislica i nije prvi put da Rusija izmišlja takve lažne tvrdnje protiv druge zemlje. Takođe, ove tvrdnje su konačno i više puta razobličavane tokom mnogo godina.”6

1 Filipa Lencos, stručnjak za bio–sigurnost na Kraljevskom koledžu u Londonu, objašnjava da su patogeni koji se čuvaju u biološkim laboratorijama jednostavno bakterije i virusi, a ne „nacrti ili komponente biološkog oružja“. Razlog zašto se drže u sigurnim objektima je biološka bezbednost , tako da se ljudi ne razbole ako im pristupe. BBC News,
https://www.bbc.com/news/60711705
2 https://archive.ph/1Bz2c#selection–1077.0–1087.369
3 https://www.facebook.com/zelenskiy.official/videos/926332414737954
4 https://twitter.com/PressSec/status/1501676230617321480
5 https://www.defense.gov/News/News–Stories/Article/Article/2963280/russia–and–china–falsely–accusing–use–of–biological–weapons–against–russians–sa/
6 https://www.state.gov/the–kremlins–allegations–of–chemical–and–biological–weapons–laboratories–in–ukraine/

Vest u nekoliko navrata prenosi da je cilj postojanja kao i delatnost ovih laboratorija nepoznanica javnosti. U tom kontekstu prenosi se izjava sekretara Saveta za bezbednost Rusije, Nikolaja Patruševa, koji kaže da broj biolaboratorija pod američkom kontrolom u svetu raste, da „nije poznato šta se dešava unutar zidova laboratorija“, kao i da ruski zvaničnici imaju dobre razloge da misle da se radi upravo o razvoju biološkog oružja. Vest prenosi i izjavu toksikologa Radomira Kovačevića koji „veruje da su informacije o postojanju američkih biolaboratorija u Ukrajini tačne, ali ono što je nepoznanica jeste sa kojim su ciljem osnovane...”

Ovakvi navodi nisu tačni. Kao što je prethodno objašnjeno, ove laboratorije ne proizvode biološko oružje, one nisu američke iliti pod kontrolom SAD, već Vlade Ukrajine. Takođe, informacije o cilju njihovog postojanja nisu tajna. Kako prenosi BBC – Ukrajina ima desetine laboratorija za javno zdravlje koje rade na istraživanju i ublažavanju pretnji od opasnih bolesti. Neke od ovih laboratorija dobijaju finansijsku i drugu podršku od SAD, Evropske unije i Svetske zdravstvene organizacije (SZO) – kao što je slučaj u mnogim drugim zemljama. Uprkos tvrdnjama Rusije da se radi o „tajnim“ laboratorijama, detalji o uključenosti SAD mogu se naći na sajtu američke ambasade.7

U januaru ove godine SAD su objavile video u kojem objašnjavaju da njihov Zajednički program za smanjenje pretnji ima za cilj, kao što i samo ime kaže, smanjenje pretnji od širenja biološkog oružja. Sve biološke laboratorije podržane ovim programom su u vlasništvu Vlade države domaćina koje njima upravljaju i rukovode kako bi se zadovoljile lokalne potrebe.8

U vesti se govori i o „sporazumu koji su 2005. potpisali ukrajinsko i američko Ministarstvo odbrane“ što zapravo nije tačno. Godine 2005. potpisan je Sporazum između Ministarstva odbrane Sjedinjenih Američkih Država i Ministarstva zdravlja Ukrajine o saradnji u oblasti prevencije proliferacije tehnologije, patogena i ekspertize koja bi se mogla koristiti u razvoju biološkog oružja. Prema ovom sporazumu Pentagon je pomogao nekoliko ukrajinskih laboratorija za javno zdravlje sa ciljem suzbijanja i onemogućavanja proizvodnje biološkog oružja, poboljšanja bezbednosti od opasnih patogena i tehnologije koja se koristi u istraživanju. Kako NY Times navodi u Ukrajini postoje biološke laboratorije, a od 2005. Sjedinjene Američke Države pružile su podršku brojnim institucijama da spreče proizvodnju biološkog oružja.9

Član 1, stav 2 ovog sporazuma glasi: „Ministarstvo zdravlja Ukrajine će koristiti sav materijal (uključujući opremu, instrumente i druge potrepštine), obuku osoblja i usluge koje se pružaju u skladu sa ovim sporazumom isključivo u svrhu sprečavanja širenja tehnologije, patogena i prakse u postrojenjima u Ukrajini a koji bi mogli da se koriste u razvoju biološkog oružja.

Ovaj tekst je napisan u okviru Regionalne inicijative za borbu protiv dezinformacija.

7 https://www.bbc.com/news/60711705
8 https://www.youtube.com/watch?v=GAhbNgBD4Vg
9 https://www.nytimes.com/2022/03/11/us/politics/us–bioweapons–ukraine–misinformation.html