Praktikat lokale të dezinformimit ndërtojnë narrativa duke shfrytëzuar idenë për tashmë lidhjet ekzistuese të identitetit, historisë së përbashkët dhe mbështetjes së pakushtëzuar politike ruse me kalimin e kohës. Ato mjegullojnë kufirin midis komentit dhe faktit, duke shkaktuar mosbesim në burimet e besuara më parë të informacionit faktik dhe duke krijuar hapësirë ​​për polarizimin e thjeshtësuar. Këto narrativa filtrohen përmes mediave tradicionale dhe sociale, si dhe përmes aktorëve lokalë politikë, kulturorë dhe ekonomikë

Shkruan: Меri Jordanovska

Ndikimet e huaja, sipas ndonjë rregulli, dhe rrjedhimisht dezinformatat, përhapen dhe vijnë në valë, varësisht nga situata politike në vend. Por problemi kryesor është se ato nuk qetësohen kurrë, gjithçka varet nga vëllimi dhe intensiteti me të cilin përhapen dhe sigurisht nga tema aktuale në këtë moment. Dëmi i shkaktuar nga dezinformata në disa raste është shumë i vështirë për t’u kompensuar dhe duke pasur parasysh se ai përhapet me shpejtësi të madhe, nëpërmjet boteve dhe trolleve të ndryshme, duhet të lokalizohen dhe ndalohen në kohën e duhur.

Kur bëhet fjalë për Ballkanin, pika kryesore për përhapjen e dezinformatave të shkaktuara nga ndikimet e huaja është nga Serbia, një vend ku gazetaria tabloide është mjaft e zhvilluar, nga e cila dezinformatat vazhdojnë të përhapen me shpejtësi jashtëzakonisht të madhe në të gjithë rajonin, duke pasur parasysh se një një numër i madh i mediave, veçanërisht i portaleve me pronësi të pacaktuar, si dhe përdoruesve të rrjeteve sociale, përmbajtjet menjëherë shkarkohen dhe përkthehen nga gjuha serbe.

Krahas kësaj, vendet e Ballkanit Perëndimor shfaqin dobësi të theksuara në trajtimin e ndikimeve të huaja të dëmshme, jodemokratike dhe malinje që vijnë kryesisht nga Rusia dhe në një masë të vogël nga Kina.

Pjesëmarrja e Rusisë në sferën ekonomike të Ballkanit Perëndimor ndryshon nga vendi në vend, por ajo mbetet shumë prapa asaj të Bashkimit Evropian. Nga ana tjetër, megjithëse në disa vende shkëmbimi ekonomik me Rusinë është shumë i vogël, megjithatë ai ka një rëndësi strategjike falë shënjestrimit të Moskës në sektorët kritikë si energjetika (në BeH, Serbi dhe Maqedoninë e V.) dhe turizmi/hoteleria ( në Mal të Zi). Investime të tilla mund të mos sjellin fitime të mëdha për Rusinë, por ato ofrojnë një mundësi për të ndikuar në punët e brendshme të këtyre vendeve.

Faqja e lajmeve Sputnik e sponsorizuar nga Kremlini njihet si një nga kanalet kryesore të ndikimit rus në hapësirën mediatike të Ballkanit Perëndimor. Sipas “Stratcom”, në vendet e Ballkanit Perëndimor janë identifikuar mijëra tekste në Serbi, Maqedoninë e V., Kosovë, Mali i Zi, BiH, ku përsëritet retorika se “të drejtat e njeriut vihen në pikëpyetje”, se “BE dhe NATO janë nën presion dhe nuk janë të bashkuar”, se “Bashkimi Evropian nuk është homogjen” dhe ” Shtetet e Evropës Perëndimore janë të dobëta, të korruptuara dhe të paafta”. Përmbajtja e “Sputnik” u përkthye në më shumë se 30 vende.

Narrativa më e zakonshme, që i referohet vendeve të Ballkanit Perëndimor, është se ky rajon është një “shesh lojërash për përplasjen e interesave mes Lindjes dhe Perëndimit”. Rëndësia gjeopolitike e rajonit shihet si arsyeja pse në rajon zhvillohen politika të mëdha konflikti midis forcave të ndryshme.

Tri sfidat kryesore me të cilat përballen vendet e Ballkanit Perëndimor për shkak të përhapjes së dezinformatave janë ndikimet e jashtme në përhapjen e dezinformatave për besueshmërinë e Bashkimit Evropian, si dhe përhapja e dezinformatave në lidhje me pandeminë e koronavirusit dhe ndikimin e dezinformata për zgjedhjet dhe referendumet në shtete. Dezinformimi është simptomë e përçarjes sociale dhe politike, prandaj Bashkimi Evropian duhet të përqendrohet në forcimin e cilësisë së demokracisë dhe qeverisjes në Ballkanin Perëndimor, përfundon departamenti i punëve të jashtme të Parlamentit Evropian në analizën “Gjetja e lajmeve të rreme dhe dezinformimit në Ballkanin Perëndimor dhe përcaktimi i luftës efektive kundër tyre” për periudhën 2018-2020.

Përfaqësuesit lokalë të dezinformimit ndërtojnë narrativa, duke shfrytëzuar njëkohësisht idenë për tashmë lidhjet identitare ekzistues, historisë së përbashkët dhe mbështetjes së pakushtëzuar politike ruse me kalimin e kohës. Ato mjegullojnë kufirin midis komentit dhe faktit, duke shkaktuar mosbesim në burimet e besuara të informacionit faktik dhe duke krijuar hapësirë ​​për polarizim të thjeshtë. Këto narrativa filtrohen përmes mediave tradicionale dhe sociale, si dhe përmes aktorëve lokalë politikë, kulturorë dhe ekonomikë.

Lufta një dekadëshe me dezinformatat gjatë qeverisjes së VMRO-DPMNE-së

Gjatë qeverisjes së VMRO-DPMNE-së nga viti 2006 deri në vitin 2017, dhe veçanërisht në vitet e fundit të qeverisjes, mediat kryesore ishin nën kontrollin e rreptë të partisë dhe ishin të përfshira pothuajse në të gjitha aktivitetet dezinformuese të partisë. Këto synonin kryesisht diskreditimin e kundërshtarëve politikë dhe inkurajimin e qëndrimeve nacionaliste – dhe shpesh anti-perëndimore. Krahas kësaj, në vitet e fundit ka pasur rritje të aktivitetit investues nga ana e Hungarisë në tregun mediatik të Maqedonisë. Shtetasit hungarezë të lidhur me tregun mediatik pro-qeveritar të Hungarisë kanë blerë disa media maqedonase në pronësi fillimisht nga njerëz të afërt me VMRO-DPMNE (si TV Alfa dhe portalet online Kurir dhe Republika), të cilat më parë ishin ndër burimet kryesore të propagandë pro-qeveritare. Derisa VMRO-DPMNE është në opozitë (pas vitit 2017), këto media janë përfshirë në fushata të shumta dezinformuese, jo vetëm për të diskredituar qeverinë e Lidhjes Social Demokrate të Maqedonisë (LSDM), por edhe për të minuar Marrëveshjen e Prespës me Greqinë, si dhe përpjekjet e tjera euroatlantike të vendit.

Gazetarët hulumtues të Maqedonisë kanë zbuluar se mbi 3.2 milionë euro janë injektuar në sektorin mediatik të Maqedonisë së Veriut përmes disa transaksioneve të dyshimta për shërbime marketingu. Paratë kryesisht u transferuan nga kompani sllovene në pronësi të të njëjtit shtetas hungarez, Petar Shac, i cili zotëron dy kompani mediatike në Maqedoninë e Veriut që morën para për reklama fiktive për vaj ulliri dhe magnet për frigoriferin. Këto transaksione tani janë nën hetim nga autoritetet maqedonase dhe sllovene.

Këto investime thuhet se janë pjesë e projektit të kryeministrit hungarez Viktor Orbán për të zgjeruar ndikimin e tij mediatik jashtë Hungarisë në vende të tjera ku mund të përsëriten vlerat e tij euroskeptike të “demokracisë liberale”.

Pretendohet se ky projekt nuk përfshin vetëm Maqedoninë, por edhe Slloveninë, madje edhe Britaninë e Madhe. Është gjithashtu e rëndësishme të theksohet marrëdhënia e ngushtë midis Orbanit dhe Gruevskit (ish-kryeministër i Maqedonisë së Veriut dhe ish-udhëheqës i VMRO-DPMNE), të cilit iu dha në mënyrë kontroverse azil në Hungari për të shmangur burgun në Maqedoninë e Veriut.

Rritja e dezinformatave arriti kulmin me “të enjten e përgjakshme”

Rritja më e madhe e dezinformatave ishte në periudhën 2015-2017 dhe kulmoi me sulmin ndaj Kuvendit më 27 prill 2017.

Hulumtimet gazetareske treguan se propaganda mediatike ishte kryer më parë në Serbi dhe në Maqedoninë e V. në interes të shërbimeve të inteligjencës serbe, në përputhje me interesat ruse në kontinent dhe me qëllimin përfundimtar për të ndikuar në situatën politike në Maqedoni dhe për të parandaluar perspektivat euroatlantike të vendit dhe rajonit. Si “pjesëmarrës” në këtë proces në vitin 2017, u identifikuan gazetari dhe anëtari i Kuvendit të Republikës së Serbisë, Miroslav Lazanski, së bashku me Goran Zhivaleviq, anëtar i shërbimeve sekrete serbe dhe Ivan Stoilkoviq, deputet i Kuvendit të Maqedonisë dhe lider i Partisë Demokratike të Serbëve në Maqedoni, të cilët kryenin propagandë mediatike në Serbi dhe Maqedoni në interes të shërbimeve sekrete serbe, në përputhje me interesat ruse në kontinent dhe me qëllimin përfundimtar për të ndikuar në situatën politike në Maqedoni dhe parandalimin e perspektivave euroatlantike të vendit dhe rajonit.

Shërbimet maqedonase kanë ditur për këtë aksion për një kohë të gjatë, por nuk është bërë asgjë për të, ndërsa disa nga aktorët e kësaj historie kanë marrë pjesë edhe në trazirat në Kuvend, ndërsa ndërkohë kanë pasur takime me zyrtarë të lartë dhe me kryetarin e VMRO-DPMNE-së, Nikolla Gruevski, thuhet në hulumtimin e Nova TV, gazetarët e së cilës kanë identifikuar pothuajse pesëdhjetë artikuj, intervista televizive, rubrika të Lazanskit që nga fillimi i vitit 2017, ku përsëritet teza kudo se nëse Zaev formon qeveri, do të ketë luftë, por edhe se Zaev, Bashkimi Evropian dhe SHBA akuzohen se janë krijuesit e krizës dhe forcat pas skenarit për federalizimin e Maqedonisë dhe krijimin e Shqipërisë së Madhe.

Në vitin 2017, pushteti në Maqedoninë e V ndryshoi dhe me këtë u zvogëlua në një mënyrë përhapja e dezinformatave dhe ndikimi i huaj, por kjo nuk do të thotë se u zhduk plotësisht. Anëtarësimi në NATO dhe BE bëhet sfidë për qeverinë e re, diçka që qytetarët e Maqedonisë e mbështesin plotësisht në fillim, por mosmarrëveshja me Greqinë ka dekada të tëra që ngeci sa i përket kësaj çështje.

Narrativa dezinformuese në lidhje me referendumin dhe emrin

Më shumë se një vit pas ardhjes në pushtet të LSDM-së, më 30 shtator 2018, u mbajt referendumi i tretë me radhë në nivel shtetëror, në të cilin qytetarët e Maqedonisë shprehën mendimin e tyre në pyetjen “A jeni për anëtarësim në NATO dhe BE-në me pranimin e Marrëveshjes në mes Maqedonisë dhe Greqisë?”. Më shumë se gjysma e votuesve të regjistruar në listën e zgjedhësve nuk dolën për të votuar. Sipas të dhënave të publikuara nga Komisioni Shtetëror i Zgjedhjeve, pjesëmarrja në referendum ishte 36,91 për qind nga numri i përgjithshëm i votuesve. Për të votuar dolën gjithsej 666.743 votues, nga të cilët 609.813 votuan “PËR”, ndërsa 37,700 votuan “kundër”, si dhe kishte 19,221 fletëvotime të pavlefshme. Pjesa më e madhe e kësaj ishte për shkak të lëvizjes “Bojkotoj”, e cila ishte e suksesshme, dhe suksesi i së cilës ishte kryesisht për shkak të përhapjes së dezinformatave dhe ndikimit të huaj.

Në muajt para referendumit, u shfaqën faqe në Facebook dhe llogaritë në Twitter në mbështetje të bojkotit publik të referendumit, duke përhapur informacione të rreme për NATO-n dhe Perëndimin, duke provokuar tensione ndëretnike në vend, ku ka një numër të madh shqiptarësh etnikë. Fotot e rreme treguan gra që dyshohet se po rriheshin nga policia sepse kundërshtonin referendumin, duke shfrytëzuar emocionet e qytetarëve për të inkurajuar përhapjen e mëtejshme të thashethemeve dhe dezinformatave. Faqet e tjera barazonin votimin në referendum me pjesëmarrjen në fashizëm dhe nazizëm, për shembull duke shpërndarë foto të kancelares gjermane Angela Merkel me mustaqe të stilit Hitler dhe tekstin: “Bojkoto gjenocidin e popullit maqedonas”. Postimet e tilla kishin disa mijëra pëlqime dhe ndërveprime, që është një numër i konsiderueshëm në një vend me vetëm dy milionë banorë”, thuhet në hulumtimin e National Endowment for Democracy (NED) “Si mënyra se si ne mendojmë inkurajon dezinformimin”, transmetuar në mediat e Maqedonisë, ku theksohet se megjithatë një sasi e madhe e dezinformatave përtej kufijve të rajonit vijnë kryesisht nga Rusia.

Sputnik Serbi pretendoi gjithashtu se referendumi për ndryshimin e emrit në Maqedoninë e Veriut (nga Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë) ishte diktuar nga Perëndimi. Sputnik Serbi e paraqet referendumin si të pavlefshëm për shkak të pjesëmarrjes së ulët që “tregoi se maqedonasit kanë diçka për të thënë dhe se është shembull se si Perëndimi ndërhyn në punët e brendshme të vendeve të tjera”. Ndërkaq, Rusia paraqitet si mbrojtëse e së drejtës së popullit maqedonas për të marrë vendim të pavarur për emrin e ri të vendit të tyre.

Rusia ka qenë e lidhur me ndërhyrjen në politikën e brendshme të Maqedonisë së Veriut para fillimit të procesit të anëtarësimit të vendit në NATO, përmes mbështetjes së ish-kryeministrit. Nikolla Gruevski dhe përfshirje në protesta antiqeveritare dhe thirrje për bojkot të referendumit për ndryshimin e emrit.

Kjo dinamikë bëhet veçanërisht e theksuar në dritën e zhvillimeve politike në vend, kur në fillim të marsit 2020, liderët e Bashkimit Evropian nuk arritën të bien dakord për fillimin e negociatave për anëtarësim në BE me Maqedoninë e Veriut. Kryeministri i atëhershëm i Maqedonisë së Veriut, Zoran Zaev, bëri thirrje për zgjedhje të parakohshme parlamentare që duhej të mbaheshin më 12 prill 2020, por ato u shtynë për shkak të shpërthimit të koronavirusit dhe u mbajtën në korrik 2020.

Në vitet e mëparshme, DFRLab ka gjetur dhjetëra faqe në Facebook të lidhura me media të ndryshme në Maqedoninë e Veriut që shfaqin disa karakteristika që tregojnë aktivitet të koordinuar, duke përfshirë postimin pothuajse në një kohë të përmbajtjes identike.

Përveç faqeve që janë të afërta me VMRO-DPMNE-në tashmë opozitare, dhe për të cilat u gjetën gjurmë të ngushta të lidhura me Hungarinë, ku ish-kryeministri Nikola Gruevski është azilkërkues, ka një tendencë tjetër – 17 faqe në Facebook kanë përmbajtje të përforcuar nga tre portale: Markukule, News 24 dhe Signal. Edhe pse këto media raportojnë edhe për politikën, përmbajtja e tyre nuk ishte në mënyrë eksplicite antiqeveritare sa përmbajtja e publikuar nga mediat që përkrahnin VMRO-DMNE-në. Këto faqe nuk kanë asnjë informacion pronësie dhe asnjë gjurmë. Markukule dhe News24 shpesh publikojnë artikuj në mbështetje të presidentit rus Vladimir Putin, duke e portretizuar atë si një lider me ndikim që respekton vlerat tradicionale dhe nuk i harron kurrë miqtë e tij në kohë telashesh. News24 gjithashtu nganjëherë i përforcon videot e RT dhe Sputnik.

Më herët, në javët e fundit të zgjedhjeve presidenciale të 2017 në SHBA, Velesi përjetoi një turp të çuditshëm në kombin më të fuqishëm në botë; tregimet e publikuara në The Guardian dhe BuzzFeed zbuluan se qyteti maqedonas me 55,000 banorë ishte shtëpia e regjistruar e të paktën 100 faqeve të internetit pro-Trump, shumë të mbushura me lajme sensacionale dhe të rreme. Adoleshentët pas faqeve të internetit fituan mijëra euro vetëm duke regjistruar faqet e diskutueshme të lajmeve të rreme që favorizonin Trumpin dhe kështu i lejuan ata të përhapeshin me një ritëm të paparë.

Pandemia Covid – pandemi e mbushur me dezinformata

Në dy vitet e fundit, dhe me fillimin e pandemisë, ka nisur një valë e re dezinformimi, këtë herë lidhur me Covid-19.

Ekspertët e BE-së kanë vërejtur “valë të mëdha” këshillash të dëmshme shëndetësore, pretendime të rreme dhe mashtrime në internet, si dhe përpjekje nga vendet e huaja për të ndërhyrë në debatet e brendshme të BE-së. Për shembull, disa grupe kanë bërë pretendime të rrezikshme se pirja e zbardhuesit shëron koronavirusin e ri.

Në Belgjikë, është vërejtur rritje prej 15 për qind në rastet e lidhura me konsumin e zbardhuesit, thuhet në raportin e Komisionit Evropian.

BE-ja ka monitoruar në mënyrë aktive fushatat e dezinformimit që nga viti 2015, dhe deri më tani fokusi ka qenë kryesisht në Rusi, nga ku erdhën shumica e lajmeve të rreme. Por me shfaqjen e Covid-19, ka pasur shqetësim në rritje në BE për narrativën zyrtare të Kinës në lidhje me pandeminë.

“Raporti i ri tregon drejtpërdrejt “aktorët e huaj” – Pekini dhe Moska – për drejtimin e fushatave që synojnë minimin e debateve demokratike në BE, ndonjëherë duke i polarizuar ato dhe në raste të tjera, duke u përpjekur të përmirësojnë imazhin e tyre”, raporton Deutsche Welle.

Me shfaqjen e pandemisë Covid-19, nuk u kursye as Maqedonia nga këto dezinformata, retorika e së cilës mund të ndahet në tri pjesë: se Covid nuk ekziston dhe se është një grip i zakonshëm; se është teori konspirative nga qeveritë botërore, veçanërisht nga Shtetet e Bashkuara, për të kontrolluar njerëzimin duke e çipuar atë dhe se vaksinat nuk i mbrojnë qytetarët nga Covid-19. Ky keqinformim vjen shpesh nga profilet e rreme në rrjetet sociale, kryesisht përmes Facebook dhe Twitter, por është vërejtur edhe prania e portaleve të regjistruara jashtë vendit, pikërisht në kohën e pandemisë, ku shpërndahen lajme të rreme kundër vaksinimit.

Kontesti me Bullgarinë dhe retorika pro-ruse arritën pikën e vlimit

Paralelisht me pandeminë, në të njëjtën periudhë hyri në skenën maqedonase një tjetër provokim i shkaktuar nga Bullgaria, por i përforcuar nga retorika pro-ruse. Përkatësisht, edhe pse nënshkruan marrëveshje për fqinjësi të mirë dhe miqësi, Maqedonia e Veriut dhe Bullgaria arritën një pikë vlimi. Mes dy vendeve që nga viti 2020 bëhen negociatapër tejkalimin e mosmarrëveshjes që rezultoi me veton e Bullgarisë për fillimin e negociatave të Maqedonisë së Veriut me Bashkimin Evropian.

Marrëdhëniet mes dy vendeve kanë arritur në një fazë kritike, dhe kjo rrugë që ndan Maqedoninë është e shtruar edhe me urrejtje të shtuar të shkaktuar nga paraqitjet e politikanëve, figurave publike dhe partive nga të dyja palët, e për disa prej tyre ka indikacione serioze se ata janë rezultat i ndikimit të drejtpërdrejtë rus në vend.

Në këtë kuptim, mund të dallohen deklarata provokuese, qëndrime që ngrenë nacionalizëm, shkaktojnë emocione negative, nxehin atmosferën dhe kështu ndikojnë në tërë kontekstin e mosmarrëveshjes maqedono-bullgare. Kjo valë mosbesimi ushqehet nga mediat sociale që përdoren si mjet për të përhapur dhe përforcuar dezinformatat, për të krijuar kaos, për të gjeneruar frikë, urrejtje dhe për të qarkulluar opinione të njëanshme, të cilat të gjitha formohen përmes diskursit publik në përputhje me interesat ruse.

Në këtë pjesë, ndikimi rus në Maqedoninë e Veriut bëhet drejtpërdrejt nëpërmjet Ambasadës dhe infrastrukturës së tyre diplomatike në vend (konsullatat, etj.) dhe nga përfaqësues, të cilët përfshijnë figura politike rajonale dhe vendase (të ashtuquajturat influencues) dhe mediat.

Dhe në të vërtetë të tillë nuk ishin pak. Partia politike “Edinstvena Makedonija”, lider i së cilës është Janko Baçev, i ka shtuar aktivitetet e saj PR pas nëntorit 2020. Për partinë e Janko Baçevit, Marrëveshja me Bullgarinë është e dëmshme për interesat kombëtare maqedonase dhe për maqedonasit që jetojnë në Bullgari, prandaj kërkojnë vazhdimisht anulimin e saj, siç thonë, marrëveshje “anti-maqedonase”. Në janar 2021, “Edinstvena Makedonija” i bëri thirrje publikisht kryeministrit Zoran Zaev “të tërhiqet nga Marrëveshja me Bullgarinë dhe të kërkojë falje nga populli maqedonas për humbjen e plotë të politikës së jashtme të qeverisë në periudhën e kaluar, e cila kërcënon interesat kombëtare dhe shtetërore”. Baçev nuk e fsheh afinitetin e tij për Rusinë. Në vitin 2018, gjatë protestave kundër Marrëveshjes së Prespës me Greqinë, ai hipi në makinën e blinduar të policisë me flamur rus dhe flamurin me yllin e Verginës në duar, ndërsa partia e tij propagandon për partneritet strategjik me Rusinë dhe është kundër anëtarësimit të Maqedonisë së V. në NATO dhe në BE.

Kongresi Botëror Maqedonas ka rritur gjithashtu aktivitetet e tij online në Facebook (faqja e tyre ka rreth 16,000 fansa) duke kultivuar ndikim pozitiv rus duke krijuar narrativa të reja ose duke publikuar narrativa të vjetra pozitive për Rusinë dhe kundër Bullgarisë.

Artikujt dhe videot e drejtuara kundër Bullgarisë për të nxitur ndjenjat anti-bullgare mund të gjenden gjithashtu në faqen Dudinka, e cila është në pronësi të propaganduesit të hapur pro-rus, ish-komentatorit sportiv dhe drejtuesit të emisioneve talk-show Milenko Nedelkovski.

Ai shprehet hapur për qëndrimet e tij anti-BE dhe anti-NATO. Ai cilësohet si “fashist” nga Perëndimi dhe ftohet rregullisht të marrë pjesë në ngjarje pro-ruse, të tilla si leksione në Universitetin e Minskut në Bjellorusi, duke dhënë deklarata për mediat ruse dhe pro-ruse në të gjithë Evropën, ndërsa ka qenë edhe vëzhgues zgjedhor i OSBE-së në zgjedhjet e Republikës së Afrikës Qendrore, sugjeruar nga faktorë rusë dhe prorusë.

Nedelkovski në rrjetet sociale publikon edhe foto nga takimet me diplomatët rusë në Shkup. Ai është vazhdimisht nën sulm në Facebook-u për arsye të ndryshme, si përhapja e gjuhës së urrejtjes dhe aktualisht faqja e tij kryesore në Facebook, e cila kishte mbi 60 mijë ndjekës, është bllokuar nga rrjeti social për shkak të disa veprimeve kundër standardeve të komunitetit të këtij rrjeti social.

Gazetarja Mirka Velinovska është gjithashtu një propagandiste pro-ruse dhe është në një linjë shumë të ngjashme me Milenko Nedelkovskin. Në vitin 2015, ajo mori urdhrin “70 vjet fitore” nga ambasadori i atëhershëm rus në vend, Oleg Shcherbak, me rastin e 70-vjetorit të fitores mbi fashizmin. Velinovska gjithashtu i quan “fashiste” pushtetet aktuale në Perëndim, të njëjtën terminologji e përdor edhe për pushtetarët aktualë në Maqedoni.

Gjatë kontestit maqedono-bullgar dolën postime të shumta nga profilet e ambasadave ruse në Sofje dhe Shkup, gjë që është një tregues i fortë se ky kontest po shfrytëzohet nga Rusia, duke luajtur në kartën emocionale dhe nacionaliste.

Një e treta e të gjithë shembujve të dezinformatave pro-Kremlinit në vitin 2021 kishin për qëllim Ukrainën

Rritja e forcave ruse në kufirin me Ukrainën shkaktoi reagim nga Shtetet e Bashkuara dhe NATO, të cilat vazhdimisht i kanë dërguar paralajmërime Moskës dhe mbështetje për politikat zyrtare të Kievit, Ukrainë. Maqedonia e Veriut, si pjesë e Aleancës së NATO-s, përmes përfaqësuesve të saj zyrtarë, deklaroi se është e gatshme të marrë pjesë si mbështetje në çdo veprim apo hap që Aleanca do të ndërmarrë drejt zgjidhjes së kësaj mosmarrëveshjeje.

Disa qytetarë maqedonas u vendosën në mbrojtje të Rusisë. Më 22 janar 2022, në afërsi të ambasadës së Ukrainës në Shkup u mbajt një protestë paqësore qytetare me sloganin “Kundër glorifikimit të nazizmit në Ukrainë”. Protestuesit mbanin pankarta dhe parulla ku shkruhej “Kundër rritjes së nazizmit në Ukrainë”, “Mos i dërgoni fëmijët tanë të luftojnë për ju”, “Luftoni Rusinë vetëm” dhe “Nazistët nuk kanë vend në BE”.

Organizatorët e protestës paqësore dënuan hapur politikën e Kievit zyrtar.

Ne duam që punonjësit e ambasadës ukrainase të informojnë autoritetet në Kiev se Maqedonia dhe populli maqedonas kundërshtojnë politikën shtetërore të Ukrainës, përpjekjet për të ringjallur dhe glorifikuar nazizmin. Maqedonia dhe maqedonasit i janë mirënjohës popullit ukrainas për mbështetjen në luftën e vitit 2001, por ne e kundërshtojmë politikën aktuale të autoriteteve ukrainase, e cila lavdëron nazizmin, tha një nga të pranishmit, njoftoi Balkanisti rus.

Ambasada e Ukrainës në Shkup deklaroi se duan të përdorin aksionin e organizuar për të informuar se Rusia po bën luftë kundër Ukrainës në të gjitha frontet, përfshirë edhe atë informative.

Në botën e sotme, informacioni është një nga mjetet më të fuqishme të luftës. Prandaj, gjatë luftës ruso-ukrainase, përshkallëzimi i situatës së sigurisë nga Rusia, duke bërë kërkesa “të çmendura” ndaj Perëndimit, Kremlini përdor në mënyrë aktive agresionin hibrid të informacionit – përhap dezinformata, falsifikon, zhvillon luftë informacioni kundër Ukrainës, thekson ambasadorja Natalia Zadorozhnyuk në artikullin autorial “E vërteta gjithmonë fiton” dërguar për Meta.mk.

Ambasadorja shkruan se një temë e vjetër dhe e preferuar e propagandës ruse, të cilën ajo e përdor me cinizëm dhe përpiqet ta shtyjë me këmbëngulje, është të portretizojë ukrainasit si nazistë.

Në dhjetor 2021, EUvsDisinfo arriti në përfundimin se rreth një e treta e të gjithë shembujve të dezinformatave pro-Kremlinit në atë vit kishin për qëllim Ukrainën.

Në kushte të përshkallëzimit, më konkretisht masivizimit të ushtrisë ruse përgjatë kufijve të Ukrainës, media pro-Kremlinit vazhdon ta portretizojë Ukrainën si një nga agresorët e fundit (duke shkuar deri aty sa ta akuzojnë Ukrainën për gjenocid ndaj rusishtfolësve në Donbas) dhe si viktimë histerike e pafuqishme, duke qarë për agresionin rus ose duke pretenduar se SHBA dhe NATO do ta shtyjnë Ukrainën në luftë.

Ky lloj dezinformimi ka qenë edhe në mars dhe prill 2021 gjatë grupimit të ushtrisë ruse. Dhe më pas, media pro-Kremlinit u përpoq ta portretizonte Ukrainën si agresive, të braktisur nga partnerët e saj dhe një vend që shkel marrëveshjet ndërkombëtare.

Asnjë nga këto nuk është e vërtetë, por mesazhe të tilla, të bëra për një audiencë specifike dhe më pas të shpërndara në shumë gjuhë, e ndihmojnë Kremlinin të arrijë qëllime specifike: në vend – të krijojë imazh të Ukrainës si armik dhe të mobilizojë mbështetjen për politikën e jashtme të Kremlinit; në Ukrainë – të ndajë dhe destabilizojë shoqërinë; dhe në nivel ndërkombëtar – të legjitimojë veprimet e Kremlinit.

Ndërkohë, në Maqedoninë e V. po rritet edhe niveli i dezinformatave politike në skenën publike, para së gjithash nga partitë politike. Këtu bie në sy veçanërisht “Levica”, sidomos lideri i partisë dhe deputeti, Dimitar Apasiev, i cili në profilin e tij në Twitter, duke iu referuar veprimtarisë disidente, ka shprehur qëndrime që janë spin klasik: “Brengos fakti që disidentët më të mëdhenj të kohës sonë (Assange, Snowden dhe Manning) nuk vijnë nga Rusia apo Kina, por nga Shtetet e Bashkuara. Aq për historitë e të drejtave të njeriut në Perëndim. Epoka e liberalizmit po përfundon”, shkroi Apasiev në dhjetor 2021.

Pretendimi i tij, se disidentët më të mëdhenj të kohës sonë nuk vijnë nga Rusia apo Kina, por nga Shtetet e Bashkuara, duke i paraqitur Shtetet e Bashkuara si regjim në të cilin nuk respektohen të drejtat e njeriut, është “Whataboutism” klasik. Kjo taktikë e ka origjinën nga Lufta e Ftohtë dhe është përdorur nga përfaqësuesit e atëhershëm komunistë të Bashkimit Sovjetik gjatë bisedimeve me homologët e tyre perëndimorë. Ai përfshin injorimin tërësisht të argumenteve të palës tjetër, dhe gjetjen e kundërargumenteve në dukje të ngjashme dhe përdorimin e tyre për t’iu kundërvënë sulmit, pavarësisht nga fakti se kundërargumentet mund të jenë të rreme, duke u mbështetur në dezinformata, jologjikshmëri, deklarata të vjetruara, mungesë proporcionaliteti, etj.

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari