Për dallim nga ndikimi i Rusisë dhe Kinës në Maqedoninë e Veriut, që në masën më të madhe përhapet në bazë të identifikimit pozitiv dhe vlerave të dëshiruara ose të përbashkëta, mund të thuhet se ndikimi i ushtruar në raport me Bullgarinë në publikun maqedonas bazohet në narrativa të mbizotëruara nga refuzimi, mohimi dhe madje edhe armiqësia.

Shkruan: Prof. Dr. Mirjana Najçevska, eksperte për shtetin e së drejtës dhe të drejtat e njeriut

Sado absurde të tingëllojë kjo (duke marrë parasysh që ajo është anëtare e BE-së dhe fqinje e Maqedonisë së Veriut me të cilën ndan një histori të përbashkët, si dhe problemet dhe sfidat e përbashkëta të sotme), refuzimi është një nga mënyrat në të cilën Bullgaria e pengon Maqedoninë e Veriut në rrugën drejt BE-së, në adoptimin e vlerave evropiane dhe e shtyn atë drejt zgjidhjeve në dukje alternative të ofruara nga Rusia dhe Kina.

Ajo që do të pritej (dhe që mund të shihet nga një numër i madh shembujsh të progresit të proceseve të anëtarësimit të anëtarëve më të rinj të BE-së), është që një shtet fqinj, i cili tashmë është anëtar i BE-së, të ketë një ndikimi në Maqedoninë e Veriut, do të shërbejë si model, do të mbështesë të gjitha flukset që synojnë afrimin e shtetit me standardet dhe vlerat e BE-së dhe shkëmbimin e përvojës në procesin e anëtarësimit.

Në kundërshtim me këtë pritshmëri realiste, perceptimi dominues në sferën mediatike maqedonase është se Bullgaria është bërë (sidomos në vitet e fundit) një faktor kaq negativ në anëtarësimin e Maqedonisë së Veriut në BE, e cila me një sërë veprimesh ka ndikim të kundërt, neveritës dhe inkurajon e mundëson të gjithë ata që nuk janë të prirur drejt këtij drejtimi zhvillimi.

Elementët mbi të cilët bazohet ndikimi negativ i narrativave që lidhen me ndikimin e Bullgarisë në BE, orientimin e Maqedonisë së Veriut dhe forcimin indirekt të ndikimit rus mund të ndahen në disa grupe.

Mënyra e anëtarësimit të Bullgarisë në BE

Bullgaria perceptohet si një vend që nuk ka përmbushur kushtet bazë për t’u bërë anëtare e barabartë e BE-së dhe që është anashkaluar në procesin e anëtarësimit.

Në disa raste dhe në media të ndryshme është vënë në dukje mungesa e përmbushjes së të gjitha standardeve të BE-së që parashikojnë dokumentet e anëtarësimit nga ana e Bullgarisë në procesin e anëtarësimit të saj në BE.

Nga njëra anë, kjo e zvogëlon motivimin e qytetarëve të Maqedonisë për ndryshime reale në drejtim të vendosjes së këtyre standardeve, dhe nga ana tjetër krijon zhgënjim në lidhje me kërkesat që i parashtrohen vendit në procesin e anëtarësimit dhe nuk u vendosën përballë Bullgarisë kur ajo ishte në atë pozitë, pra kur ishte vend kandidat.

Për shembull, në portalin “Denar”, nën titullin “Bullgaria dhe Rumania nuk ishin gati për hyrje në BE”, qysh në vitin 2016 (domethënë shumë kohë përpara se Bullgaria të kushtëzonte hyrjen e Maqedonisë së Veriut në BE me kërkesa të veçanta) vërehen dallime në kërkesat që i janë parashtruar Bullgarisë dhe ato që janë para Maqedonisë së Veriut.

Istvan Szabolc Fazakas, si president, u konsultua me komisionerin e atëhershëm për Zgjerimin, Olli Rehn, i cili i tha:

Më falni, është vonë, duart e mia janë të lidhura, vendimi politik për hyrjen e Bullgarisë dhe Rumanisë në BE më 1 janar 2007 është marrë nga anëtarët me rekomandimin e Komisionit Evropian.

Janë përmendur justifikime për qasjen e ndryshme, por mbetet përshtypja e standardeve të dyfishta, të cilat përmenden gjithnjë e më shpesh.

Në të njëjtin drejtim është edhe shkrimi i gazetës Nova Makedonija me titull “Si hyri Bullgaria në BE duke i mohuar minoritetet?”, ku lind pyetja se si Bullgaria u bë anëtare e BE-së me mospërshtatje të mëdha të Kushtetutës dhe ligjeve me standardet e BE-së (veçanërisht në lidhje me mbrojtjen e të drejtave të pakicave kombëtare):

Kur Bullgaria hyri në BE, Komisioni i Venecias kishte vërejtje për kushtetutën bullgare, veçanërisht në lidhje me mungesën e termit “minoritete”, por atëherë arsyetimi ishte se të drejtat e minioriteteve (etnike) janë të rregulluara sipas një koncepti politik të të drejtave individuale për unitetin e kombit në kuptimin politik, duke argumentuar në krahasim me kushtetutën franceze.

Portali “Republika” promovon shprehimisht idenë se “Bullgaria kërkon nga Maqedonia të respektojë Konventën për Mbrojtjen e Minoriteteve, edhe pse ajo vetë nuk e respekton atë”, dhe partia e majtë përmes zëdhënësit të saj zyrtar e denoncon drejtpërdrejt BE-në për ekzistimin e standardeve të dyfishta në trajtimin e Maqedonisë dhe Bullgarisë.

Reagimi nga dallimet që vihen në dukje në lidhje me kërkesat e parashtruara para Bullgarisë në negociatat për anëtarësim dhe ato para Maqedonisë, sublimohet në titullin e dhënë në “Expres.Mk”: “Nëse BE-ja nuk na do, ne do të mbijetojmë pa to”:

Ne nuk jemi më keq se Bullgaria dhe Rumania në kohën kur ata u bënë anëtarë të BE-së. Prej shumë kohësh na bindin se ne fillimisht duhet të zgjidhim mosmarrëveshjen për emrin me Greqinë, shkruan portali.

Krahasimi i asaj që kërkohej nga Maqedonia si pjesë e procesit të anëtarësimit në BE dhe asaj që kërkohej nga Bullgaria në të njëjtin rol, e demotivon shumë popullatën në përpjekjet për të vazhduar me ndryshimet e nevojshme.

Situata aktuale në Bullgari

Elementi i dytë i ndikimit të kundërt në aspiratat e Maqedonisë për anëtarësim në BE është situata aktuale ekonomike, por veçanërisht politike dhe juridike në Bullgari.

Një numër i konsiderueshëm i mediave publikojnë histori dhe analiza në lidhje me situatën aktuale politike/ekonomike/sociale në Bullgari si anëtare e BE-së. Një numër i madh i këtyre narrativave/analizave qëllimisht apo pa dashje synojnë të dekurajojnë integrimin e Maqedonisë në BE.

Për shembull, me titullin “Disa mësime të trishta që mund të nxirren nga përvojat e Bullgarisë me BE-në”, media MKD.mk publikoi një artikull që promovon drejtpërdrejt idenë se BE-ja ishte dhe është një rënie për Bullgarinë dhe është një gënjeshtër e madhe:

Në fund të viteve ’90 të shekullit të kaluar dhe në fillim të dekadës së parë të këtij, bullgarët u joshën nga ëndrra që po mashtron sot edhe Ballkanin Perëndimor – “perspektiva evropiane”. Në mitologjinë e pranuar përgjithësisht të institucioneve të BE-së dhe liderëve globalë, kjo ëndërr europiane barazohet me demokracinë, shtetin ligjor, respektimin e të drejtave të njeriut, prosperitetin ekonomik, një të ardhme të ndritur për të rinjtë dhe në përgjithësi me lumturinë.

Mesazhi për “Evropën e keqe” vështirë se mund të balancohet nga fjalia e fundit e artikullit:

Gjithsesi, sado probleme të jenë ajo, nuk ka alternativë më të mirë se BE-ja. Lajmi i mirë është se ka shumë njerëz që tashmë duan ta bëjnë atë një vend më të mirë, sepse edhe ata besojnë në “idenë evropiane”.

Në drejtim të zhvillimit të pamjaftueshëm dhe joadekuat të Bullgarisë janë edhe artikujt e shumtë që informojnë për vonesën e hyrjes së Bullgarisë në zonën Shengen:

Bullgaria mori të drejtën e vetos për të hyrë në zonën Shengen të BE-së (Deutsche Welle)

Bullgaria duhet të luftojë për të futur euron nga viti 2024(Bloomberg) Adria)

A duhet lejuar Bullgaria të bashkohet me euron? (off.net.mk)

Në llogaritje të tilla, shkalla e lartë e korrupsionit dhe dobësitë e sistemit gjyqësor (dy pika në të cilat Bullgaria shënon më mirë se ne) “të cilat do të ekspozonin pjesën tjetër të bllokut ndaj rrezikut” janë gjithmonë të pranishme.

Në portalin Bankar me titull: Bullgaria është prej disa vitesh anëtare e BE-së, por a është gati për futjen e monedhës euro!?, janë transmetuar pjesë të një artikulli në gazetën gjermane Spiegel, sipas të cilit:

Gazeta gjermane shtron tani pyetjen: “A ka kuptim që një anëtar i ri i eurozonës të pranojë një vend që ka probleme të vazhdueshme me korrupsionin, pastrimin e parave dhe mbikëqyrjen financiare?”

Një problem shtesë: Borisov është lidhur me histori për kontaktet e tij me mafien bullgare, ruse dhe shqiptare, kabineti i tij është përfshirë në disa skandale të rënda korrupsioni dhe modeli i tij i qeverisjes i ngjan gjithnjë e më shumë Orbanit, por pa dobi.

Tendencat negative në Bullgari nuk lidhen vetëm me hyrjen në Eurozonë, korrupsionin dhe sistemin e drejtësisë. Jo rrallëherë dalin artikuj nga të cilët rezulton se jeta e përgjithshme në Bullgari as nga larg nuk përputhet me standardet e BE-së.

Për shembull, nën titullin “Bullgaria vazhdon të ketë shkallën më të lartë të vdekshmërisë në BE” në portalin Spectra, ka të dhëna të marra nga Eurostat, të cilat tregojnë një nivel shumë të ulët të kujdesit shëndetësor në Bullgari.

Këtë lloj analize e bëjnë edhe disa ish-politikanë maqedonas të cilët paraqesin para opinionit një pasqyrë negative të situatës në Bullgari.

Për shembull, nën titullin “Bullgaria ende nuk është gati për Bashkimin Evropian” në gazetën Dojçe Vele, ish-ministri Nikola Todorov thekson se në fakt Maqedonia, jo Bullgaria, ishte gati shumë kohë më parë për hyrje në BE.

Tendencat faktike negative në Bullgari dhe krahasimet që bëhen me atë që ishte dhe është situata në Maqedoni nuk mund të mos shkaktojnë një valë pakënaqësie te qytetarët e Maqedonisë nga marrëdhëniet me Bashkimin Evropian dhe të hapin hapësirë ​​për pikëpamje, si ato të shprehura në median Faktor, nën titullin: A po bëhet e qartë se BE-ja nuk na do në krahët e saj?

Të paktën një gjë është mjaft e qartë për ne. SHBA vazhdon të jetë partneri ynë kryesor strategjik. Dhe me angazhimin e tyre dhe një proces plotësisht të udhëhequr përmes Prespës, ne u bëmë anëtare e NATO-s. Ajo histori ka mbaruar, ndoshta jo për fat të mirë për dinjitetin tonë të brendshëm, lexo ndryshimin e kushtetutës dhe përdorimin e brendshëm të emrit Maqedoni, por është e qartë se ne jemi pjesë e pamjes më të madhe.

Partnerët evropianë nuk e kanë një vendosmëri të tillë për momentin, nëse mund të quhen fare “partnerë”. Gjermania, e cila ishte dikur aleati ynë më i madh në vitet e fundit të mandatit të BE-së, nuk e ekspozoi qafën në gijotinë për “bamirësinë ballkanike”. Trashëgimia e Merkelit është një Evropë e bashkuar, me marrëveshje kyçe për energjinë, mjedisin, ndryshimet klimatike, stabilitetin financiar, tregun e përbashkët, politikën bujqësore dhe, së fundi, një fond me vlerë 750 miliardë euro të cilat do të shpenzohen në mënyrë të jashtëzakonshme për rimëkëmbjen e vendeve anëtare të BE-së nga pasojat e lëna nga pandemia COVID-19.

Për dallim nga numri i madh i artikujve negativë, dhe ndikimi negativ që vjen nga Bullgaria, nuk ka ose ka shumë pak artikuj pozitivë për përparimin e Bullgarisë, për arritjet e saj, që do të përbënin një nxitje për Maqedoninë në aspiratat e saj për BE. Në media nuk mund të gjesh as informacion për përparimin e Bullgarisë në periudhën kur ishte anëtare e BE-së, ndryshe nga periudha kur ishte pjesë e Bllokut Lindor dhe nën kapak të drejtpërdrejtë të Bashkimit Sovjetik të atëhershëm.

Ndër artikujt e paktë pozitiv veçohet ai i portalit Makfax, ku janë ndarë informacione nga një takim i përbashkët:

Drejtori i Agjencisë për mbështetje financiare në bujqësi dhe zhvillim rural, Nikolçe Babovski, në Sofje u takua me kolegun e tij bullgar Vasil Grudev.

Është jashtëzakonisht e rëndësishme për ne zgjerimi i bashkëpunimit me agjencitë e pagesave të vendeve anëtare të BE-së. Kjo është një vazhdimësi e bashkëpunimit tashmë të krijuar me agjencitë e pagesave të Kroacisë dhe Sllovenisë. Në këtë mënyrë, ne bëjmë gjithçka që të marrim përvojat më të mira nga të gjitha agjencitë e pagesave, të cilat tashmë janë pjesë e BE-së, theksoi drejtori i agjencisë maqedonase

Shumë më i zakonshëm është informacioni për bashkëpunimin e arritur dhe përvojat e përbashkëta pozitive në anët zyrtare të ministrive të veçanta, por në shumicën e rasteve dhe kur shfaqen qëndrime të tilla, ato zakonisht janë të përgjithshme dhe të paargumentuara.

Për shembull, në deklaratën e zëvendëskryeministrit përgjegjës për çështje evropiane, Bojan Mariçiq, dhënë në portalin A1 në mk:

Kryenegociatori me BE-në pretendon se Maqedonia e Veriut nuk ka alternativë reale përveç BE-së dhe bëri një krahasim me Kroacinë, Slloveninë, Bullgarinë, Rumaninë dhe shtetet e tjera anëtare të BE-së, si dukeshin para anëtarësimit në BE dhe si duken sot.

Asnjëri prej tyre nuk u tërhoq për asnjë pyetje. Të gjithë kanë zhvillim ekonomik serioz, të gjithë kanë problemet e veta. Sigurisht, problemet tona nuk do të zhduken brenda natës kur të bëhemi anëtarë të BE-së. Por të gjithë kanë një kornizë zhvillimi që i çon përpara dhe që u mundëson të përparojnë, si institucionalisht ashtu edhe ekonomikisht, theksoi Mariçiç.

Shpesh këto postime i referohen ndihmës që Bullgaria merr nga BE-ja (në portalin AA):

Komisioni Evropian i ka dhënë dritën jeshile planit për zhvillimin dhe qëndrueshmërinë e Bullgarisë, i cili është dorëzuar për të marrë fonde nga Bashkimi Evropian (BE), raporton Anadolia Agency.

Prioritetet tona kryesore do të jenë “Green Deal”, digjitalizimi dhe investimet në fushën e energjisë së pastër. Plani i zhvillimit dhe qëndrueshmërisë i përgatitur dhe paraqitur nga Bullgaria është shumë i suksesshëm, tha Von der Leyen.

Ka një numër shumë më të madh artikujsh për shkëmbimin e përvojave me Bullgarinë, kryesisht para vendosjes së vetos (Kanal 5):

Delegacioni i Agjencisë për Punësim të Republikës së Maqedonisë i udhëhequr nga drejtoresha Biljana Jovanovska sot ka mbajtur takim pune me një delegacion të Agjencisë për Punësim të Republikës së Bullgarisë.

Informacioni i ri për këtë lloj komunikimi jepet në radhë të parë nga zyrtarët e qeverisë (portali lokal).

Sipas Mariçiq, shkëmbimi i përvojave dhe praktikave të mira në këto tri fusha kyçe përmes diskutimit është një hap drejt projekteve të reja dhe nismave konkrete për bashkëpunim, për afrimin e mëtejshëm të dy vendeve dhe shoqërive.

Ne ndajmë përvoja pozitive në luftën kundër korrupsionit me kolegët nga Bullgaria.(gazeta Nova Macedonia):

Ministrja Yordanova theksoi se Qeveria bullgare aktualisht është duke punuar për një rregullim të ri ligjor për të forcuar luftën kundër korrupsionit, sepse aktualisht rregullimi institucional nuk jep rezultate konkrete.

Në kuadër të diskutimit, thuhet në njoftim, ekipet e dy vendeve kanë shkëmbyer mendime në fushën e legjislacionit për konfiskimin dhe origjinën e pasurisë, kontrollin e integritetit, pra vettingut, kontrollit të pasurisë, si dhe për çështje të tjera që janë në interes të forcimit të politikave dhe praktikave antikorrupsion.

Nënshtetësi bullgare

Fakti është se pas anëtarësimit të Bullgarisë në BE, qytetarët e Maqedonisë aplikojnë dhe marrin nënshtetësinë bullgare. Sipas një artikulli në portalin Dojçe Vele nga dhjetori 2020:

Se është një fenomen masiv, që është ende aktual, tregojnë edhe të dhënat që janë publikuar së fundmi në Bullgari. Deri më 22 tetor të këtij viti, gati 78.000 qytetarë të Maqedonisë kanë kërkuar të marrin pasaportë bullgare në bazë të origjinës së tyre bullgare, sipas të dhënave zyrtare në Bullgari të paraqitura në parlament.

Nuk është më sekret që qytetarët nga Maqedonia, të cilët marrin pasaportë bullgare, shumë rrallë e bëjnë këtë për të jetuar dhe punuar në Bullgari (BGNES: Dhjetëra mijëra maqedonas me pasaportë bullgare kanë një “rezidencë” në të njëjtën adresë në Sofje, Nova TV).

Zakonisht qytetarët e Maqedonisë marrin nënshtetësinë bullgare për qasje më të lehtë në vendet e tjera anëtare të BE-së (punë, arsim, …) ose bashkëpunim më të lehtë me nëntokën bullgare. Vetëm si shembull, në artikullin “360”:

Kam nxjerrë pasaportën bullgare dhe kështu jam nisur për në Itali në vitin 2015. Edhe sot vetëm me pasaportë bullgare pranoheni në Zvicër dhe në Itali dhe në destinacione të tjera ku emigrojnë njerëzit tanë. Pasaportën bullgare e kam marrë përmes Delço Goshev, thotë Vanço.

Madje në median Factor është publikuar një mesazh/telefonatë:

Nga sot qytetarët e Rumanisë dhe Bullgarisë kanë liri të plotë për të hyrë, punuar dhe hapur biznes në Zvicër.

Kjo do të vlejë edhe për maqedonasit që kanë pasaporta bullgare.

Do të pritej në një situatë ku një numër i madh i qytetarëve të Maqedonisë kërkojnë dhe marrin nënshtetësinë bullgare (duke pretenduar se nëpërmjet disa paraardhësve të tyre kanë lidhje me Bullgarinë dhe i referohen përkatësisë etnike) që kjo të krijojë ura të reja me Bullgarinë, për të rritur afinitetin e njerëzve ndaj Bullgarisë dhe për t’i afruar ata me të. Mirëpo, po ndodh e kundërta! Sipas rrëfimit të publikuar në Factor, bëhet fjalë më së shumti për detyrimin ekzistencial:

Jemi të detyruar të nxjerrim pasaportë bullgare se këtu nuk ka punë për të gjithë dhe tesera e partisë është e rëndësishme, nëse nuk e ke nuk do të gjesh punë edhe nëse e keni nuk mund të jeni të sigurt se do t’ju punësojë partia mëmë, thonë qytetarët e Dellçevës të cilët dëshirojnë të mbeten anonimë.

Së pari, njerëzit fshihen dhe kanë turp për pasaportat e marra bullgare. Askush nuk shpall me krenari se janë mbajtës të shtetësisë bullgare ndryshe nga p.sh., amerikane, suedeze, britanike apo…

Një artikull i marrë nga revista bullgare Trud është postuar në portalin Leader:

Emaili zyrtar editorial i Trudit bullgar mori një kopje të një dokumenti sipas të cilit Elena Kovaçevska, gruaja e kryeministrit aktual maqedonas Dimitar Kovaçevski, është bullgare.

Dhe pasi vetë Elena Kovaçevska deklaroi se ndihet bullgare, por ky fakt padyshim mbahet i fshehtë nga opinioni, çfarë ka mbetur për qytetarët e thjeshtë të Maqedonisë!

Informacioni nuk u prit mirë nga qytetarët e Maqedonisë dhe në masë të madhe u mbulua.

Ose rasti me kryetarin e Shkupit (portali Lider):

Arsovska për pretendimet se ka nënshtetësi bullgare: Mjegullnajë e turpshme

Frustrimi po rritet nga situata e pakëndshme e të pasurit të nënshtetësisë bullgare dhe situata aktuale e mbrojtjes së identitetit maqedonas.

Në këtë drejtim mund të kuptohet edhe deklarata e historianit bullgar Svetlozar Elderov për median Deutsche Welle.

Jo vetëm për të. Të gjithë liderët, politikanët, gazetarët maqedonas, që janë aktivë në hapësirën publike në Maqedoninë e Veriut dhe kanë letërnjoftim bullgar, ose ta deklarojnë personalisht, ose MPJ-ja bullgare ta bëjë për ta, për të mos dhënë arsye për të përdorur shtetësinë bullgare në luftën politike në Maqedoninë e Veriut si diçka të paligjshme, diçka të tmerrshme, pothuajse si tradhti kombëtare. Ky është propozimi im, thotë Elderov.

Ndoshta artikulli në statusin e Tribunës në FB flet më qartë për këtë:

Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, nuk është mirë të dihet publikisht se posedoni ose keni dorëzuar dokumente për marrjen e nënshtetësisë bullgare. Shihet si një akt tradhtar, diçka që mund t’ju diskreditojë, diçka që mund të shkatërrojë reputacionin dhe karrierën tuaj. Pikërisht për këtë arsye kolegu Mihajloski e arsyetoi faktin se kur ishte i ri dhe në kufijtë e ekzistencës, kishte dorëzuar dokumente për pasaportë bullgare për t’u larguar nga Republika e Maqedonisë, por pasi bullgarët e poshtër i kërkuan dokumente për të vërtetuar origjinën e tij bullgare, ai nuk gjeti asnjë sepse 300 vjet më parë familja e tij ishte nga Maqedonia.

“BE-ja nuk na do”

I lidhur ngushtë dhe pjesë e ndikimit që Bullgaria në mënyrë indirekte ka në integrimet evropiane të Maqedonisë është konkluzioni se BE-ja nuk e dëshiron Maqedoninë anëtare dhe vetoja e vendosur nga Bullgaria është vetëm një mjet me të cilin BE-ja e operacionalizon bllokadën.

Më e zëshme në këtë drejtim është partia politike e Majtë:

Për standardet e dyfishta të BE-së flet edhe fakti që vitin e kaluar raporti i votuar është miratuar pa amendamentet që dënojnë retorikën provokuese të Sofjes zyrtare ndaj Republikës së Maqedonisë.

Asnjëherë më parë, sjellja e Bashkimit Evropian si entitet federal, si dhe e strukturave politike në Parlamentin Evropian, e cila lejon dhe inkurajon retorikën shoviniste, diplomacinë dhe bllokimin, që ka për qëllim shtypjen e elementëve përbërës të shtetit maqedonas, është që të jetë i dënuar.

Një numër artikujsh në media janë në një drejtim të ngjashëm. Për shembull në Factor:

A po bëhet transparente që BE-ja nuk na do në krahët e saj.

Mbështetja e ulët për zgjerimin e BE-së midis vendeve anëtare sigurisht që krijon terren pjellor për pengesa në proces, siç është vetoja nga Bullgaria. Është e qartë se politika e përgjithshme e zgjerimit është në krizë dhe kjo padyshim do të zvogëlojë besimin e rajonit në Bashkimin si një partner i vërtetë dhe i ndershëm, thotë Simonida Katsarska, drejtoreshë e Institutit për Politikë Evropiane.

Akoma më i qartë është shkrimi me titull “BE as nuk do dhe as nuk i jep askujt!” i publikuar në median Vecer, ku thuhet:

Brukseli është skeptik për nismën e Ballkanit të Hapur, por edhe i mbyllur për vendet e Ballkanit Perëndimor. Parlamenti Evropian u rekomandoi organeve më të larta të Bashkimit Evropian që të jenë të rezervuar ndaj nismës Ballkani i Hapur, i cili u nis nga liderët politikë të Serbisë, Shqipërisë dhe Maqedonisë.

Një akuzë e drejtpërdrejtë për qëndrimin e BE-së ndaj mosmarrëveshjes mes Maqedonisë dhe Bullgarisë jepet në portalin Leader, ku nën titullin “Hipokrizia: BE-ja nuk u mor me histori dhe nuk dëshiron të komentojë hapjet e klubeve bullgare” shkruar:

E dimë që kur u hap klubi i parë shkaktoi reagime në vend. Ne e dimë se Maqedonia dhe Bullgaria diskutojnë historinë mes tyre. BE-ja nuk merret me histori. E lëmë pas historisë dhe ecim përpara. Në BE, ne duam të shohim përpara dhe të mos shikojmë gjërat nga e kaluara”, tha Vassalo në një konferencë për shtyp kur u pyet se si BE e komenton hapjen e qendrave kulturore bullgare dhe emrat e tyre.

Treguesit e drejtpërdrejtë të ndikimit rus në Bullgari

Sipas shkrimeve të shumta që dalin në media, Bullgaria vështirë se mund të pranohet si shtet model i BE-së, por shumë lehtë mund të njihet si një shtet që, me gjithë mbështetjen e hapur të Rusisë, nuk pëson asnjë pasojë nga BE-ja.

Mediat maqedonase janë plot me artikuj që tregojnë gatishmërinë e Bullgarisë për të kundërshtuar BE-në kur bëhet fjalë për Rusinë.

Për shembull, në portalin Nova, nën titullin “Radev: Bullgaria nuk do të mbështesë sanksionet kundër karburantit bërthamor rus dhe do të ofrojë sigurinë kufitare të financuar nga BE”

Bullgaria nuk mund të pranojë sanksione ndaj karburantit bërthamor rus, sepse kjo do të ndikojë drejtpërdrejt në furnizimin me energji në vend, tha presidenti i Bullgarisë, Rumen Radev në Bruksel, ku mbërriti për të marrë pjesë në mbledhjen e jashtëzakonshme të Këshillit Evropian, transmeton BTA.

Mbështetja indirekte e Rusisë shihet në deklaratën e MIA-s:

Me rastin e ndihmës për Ukrainën, presidenti i Bullgarisë deklaroi se qeveria kalimtare përmbushi detyrën e vendosur nga Kuvendi Kombëtar, për të siguruar armatim nga rezervat e ushtrisë bullgare.

Shpresoj që qeveria të tregojë sens për të mos e lejuar këtë në të ardhmen. Është një luftë e përgjakshme, ne dëgjojmë gjithnjë e më pak zëra për paqen, dëgjojmë thirrje për fitore pa mundur askush të përcaktojë se çfarë do të thotë fitore

Ndikimi negativ që Bullgaria, me qëndrime dhe deklarata të tilla të përfaqësuesve shtetërorë, mund të ketë mbi Maqedoninë, ndër të tjera, mund të konstatohet nga seria e artikujve të Aleksandar Andreev, kryeredaktor i redaksive në gjuhën bullgare të medias Dojçe Vele.

Ndikimi rus në luftën e sotme dhe kohët shumë dramatike në Bullgari shkaktojnë varësi politike, ekonomike dhe mendore. Bullgaria është vendi në BE që është më i varur nga furnizimi i energjisë, jo vetëm gazit, por edhe naftës dhe karburantit për termocentralin bërthamor Kozloduy. Një faktor tjetër i rëndësishëm ekonomik janë 500 mijë turistë rusë në vit dhe rreth 50 mijë rusë që kanë blerë pasuri të paluajtshme në Bullgari.

Ushtria bullgare, e cila është pjesë e NATO-s, është kryesisht e pajisur me armë dhe pajisje të kohës sovjetike dhe avionët luftarakë sovjetikë MIG janë riparuar në Rusi. Disa nga oficerët e lartë të ushtrisë së sotme janë trajnuar në ish-Bashkimin Sovjetik – dhe mbeten miqësorë me Rusinë. Madje ka shembuj si Organizata e Oficerëve Rezervë që përhapin në mënyrë agresive retorikën ushtarake të Moskës. Dhe nuk duhen nënvlerësuar varësitë e vjetra të shërbimeve sekrete të kohës para vitit 1989. Ish bashkëpunëtorët e sigurimit shtetëror bullgar janë ende aktivë në politikë dhe ekonomi. Dhe skandalet e panumërta të spiunazhit, që ekspozuan rrjetet ruse në Bullgari dhe shkaktuan dëbimin e diplomatëve rusë, flasin vetë.

Disa nga mediat raportuan të dhëna nga një sondazh i kryer në Bullgari, sipas të cilit ndikimi rus në Bullgari nuk mund të anashkalohet. Ekzistenca e një ndikimi të tillë në një shtet anëtar të BE-së trondit shumë besimin e qytetarëve të Maqedonisë së Veriut në standardet e BE-së dhe rikthen në axhendë pyetjen nëse BE-ja është zgjedhja e duhur.

Për më tepër, disa politikanë të dikurshëm dhe aktualë dhe vetoja që Bullgaria ka vendosur për hyrjen e Maqedonisë në BE e lidh atë me ekzistencën e ndikimit rus:

Ka një ndikim të fortë rus në Bullgari, ndoshta kjo është arsyeja pse ata e trajtojnë Maqedoninë në këtë mënyrë, thotë Todorov (21TV).

Në portalin Vërtetmatësi mund të lexoni se:

Disa burime relevante nga Maqedonia e Veriut dhe Bullgaria kanë bërë deklarata vetëm në dhjetë ditët e fundit, duke pretenduar drejtpërdrejt ose tërthorazi se një palë e tretë ose palë të treta qëndrojnë pas shtrëngimit të fundit të marrëdhënieve midis Sofjes dhe Shkupit, ku ata apostrofuan “shërbimin rus të inteligjencës” dhe “Federatë Ruse”. Në të njëjtën kohë, ka nuanca të vogla rreth asaj të ashtuquajturës “dora ruse”, kështu që shumica e burimeve që përmendim thonë se ajo dorë funksionon në të dy anët e kufirit, ndërsa disa burime bien dakord se aktiviteti është më shumë politik dhe rrethet shoqërore në Bullgari sesa në Maqedoninë e Veriut.

Sipas asaj që është publikuar në portalin Press 24, në të njëjtin drejtim mendon edhe ish-ministrja e Mbrojtjes Radmila Shekerinska:

Shekerinska beson se vetoja bullgare është e motivuar nga ndikimi i fortë rus në Bullgari. Sipas saj, asnjë bullgar që konsiderohet personazh publik nuk ka dalë publikisht të thotë se Maqedonisë duhet vënë veto.

Kjo është në kundërshtim të plotë me pretendimin që vjen nga politikanët maqedonas se mospranimi i ndryshimeve kushtetuese që duhet t’i hapin rrugën BE-së do të jetë rezultat i fuqizimit të ndikimit rus në Maqedoni.

Për shembull, deklarata e ministrit aktual të Punëve të Jashtme, Bujar Osmani, e transmetuar në portalin MKD.

Nëse nuk bëhen ndryshime në Kushtetutë, kjo do të jetë për shkak të ndikimit rus, thotë Osmani..

Në çdo rast, qytetarëve u dërgohet një mesazh se ndikimi rus është i përfshirë në marrëdhëniet Bullgari-Maqedoni, se Bullgaria perceptohet si një vend me ndikim të fortë rus dhe se për këtë nuk ka asnjë reagim adekuat nga BE-ja dhe ndonjë sanksion ndaj Bullgarisë.

Rezultatet e mundshme të ndikimit

Pasojat e këtij dhe një ndikimi të tillë që Bullgaria ka në Maqedoni mund të gjenden në euroskepticizmin në rritje të qytetarëve maqedonas, qëndrimin armiqësor ndaj Bullgarisë si shtet fqinj, por edhe si shtet anëtar i BE-së, në proceset retrograde që lidhen me lufta kundër korrupsionit dhe qeverisjes së ligjit dhe nacionalizmit në rritje.

Ndikimi i Bullgarisë ka ndikimin më të fortë në rritjen e nacionalizmit. Domethënë, çdo akt i mohimit të identitetit maqedonas, historisë, zhvillimit të pavarur, kulturës dhe traditës së veçantë që u zhvillua në hapësirën e Maqedonisë, zakonisht rezulton me shtimin e retorikës nacionaliste, mbylljen e komunitetit dhe ngritjen e mureve ndaj ndryshimeve që perceptohen si kërcënim ndaj vlerave identitare.

E dyta në radhë janë lufta kundër korrupsionit dhe lufta për shtetin e së drejtës. Përvojat negative të Bullgarisë në zhvillimin e saj si anëtare e BE-së e dekurajojnë shumë këtë luftë. Gjegjësisht, qytetarët po humbasin besimin se procesi i anëtarësimit në BE dhe gjatë vetë anëtarësimit do të mundësojë dhe garantojë përballjen me korrupsionin (sidomos atë në nivelet e larta të qeverisë) dhe sundim më të madh të ligjit.

Goditja e tretë është mbështetja e qytetarëve për anëtarësimin në BE. Zgjatja e procesit të anëtarësimit për shkak të kërkesave dypalëshe të Bullgarisë (shpesh të lidhura me historinë dhe të kaluarën), sulmi i fshehtë ndaj identitetit të popullit maqedonas dhe veçanërisht ndërtimi i shtetësisë dhe zhvillimit të pavarur, si dhe futja e komponentit historik në procesin e negociatave nga BE-ja, ka një ndikim të drejtpërdrejtë në rritjen e euroskepticizmit dhe madje edhe shtyrjen drejt zgjidhjeve alternative që nuk përfshijnë anëtarësimin e ardhshëm në BE.

Një aspekt i veçantë i ndikimit është orientimi pro-rus i udhëheqjes bullgare në periudhën e kaluar. Ky është një aspekt specifik nga pikëpamja e ndikimit që ka Bullgaria në Maqedoni. Nga njëra anë, kjo e distancon Maqedoninë nga Rusia, e cila në këtë kontekst perceptohet si aleate e Bullgarisë dhe dikush që i tërheq fijet nga prapavija. Megjithatë, në të njëjtën kohë, mund të nënkuptojë edhe një derë të hapur për ndikim më të madh rus (veçanërisht përmes individëve dhe grupeve të mbështetura nga Bullgaria, të cilët gjoja luftojnë për mbrojtjen e të drejtave të bashkësisë etnike bullgare në Maqedoni).

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari