Një tërmet i fuqishëm me magnitudë 7.8 ballë të shkallës Rihter goditi Turqinë jugore herët në mëngjesin e të hënës, duke shkaktuar dëme të mëdha dhe duke vrarë mijëra njerëz atje dhe në Sirinë fqinje. Teoritë konspirative u përhapën në rrjetet sociale menjëherë pas tërmetit se ai nuk ishte shkaktuar nga natyra. I tillë është publikimi që është objekt i këtij shqyrtimi, i cili përveçse pretendon në mënyrë të rreme se tërmeti nuk ka qenë natyror, por gjithashtu përhap gënjeshtra se Turqia po largohet nga NATO dhe negociatat me BE-në dhe po i bashkohet BRICS.

Disa orë pas tërmetit shkatërrues në Turqi, në rrjetet sociale nisën të shpërndaheshin informacione të rreme dhe teori konspirative për shkakun e tërmetit. Një teori e tillë, e publikuar në Facebook, pretendon se tërmeti nuk ishte natyror, por i shkaktuar nga disa zhvillime politike. Ky informacion nuk është i saktë.

Ngushëllime për Turqinë dhe Sirinë, por ky tërmet duket se nuk është natyror, a është kjo arsyeja pse Turqia po anëtarësohet në BRICS, dhe po braktis negociatat e NATO-s dhe BE-së, apo… jam përsëri një teoricien konspiracioni?, thuhet në postim.

Një tërmet i fuqishëm goditi Turqinë jugore herët në mëngjesin e të hënës, duke shkaktuar dëme të mëdha dhe duke vrarë mijëra njerëz atje dhe në Sirinë fqinje. Tërmeti me magnitudë 7.8 goditi në orën 4:17 të mëngjesit me orën lokale, sipas Shërbimit Gjeologjik të SHBA-së. Është ndjerë edhe në Liban, Izrael dhe Qipro. Tërmeti u pasua disa orë më vonë nga një lëkundje me magnitudë 7.5 si dhe goditje të tjera të shumta më të vogla.

Punonjësit e shpëtimit kërkojnë të mbijetuarit në rrënojat e ndërtesave, në temperaturat e ftohta të dimrit, si dhe ndërprerjet e energjisë dhe ujit.

Teoritë konspirative u përhapën në rrjetet sociale menjëherë pas tërmetit se ai nuk ishte shkaktuar nga natyra. I tillë është publikimi që është objekt i këtij shqyrtimi, i cili përveçse pohon rrejshëm se tërmeti nuk ishte i natyrshëm, përhap edhe gënjeshtra se Turqia po largohet nga NATO dhe negociatat me BE-në dhe po i bashkohet BRICS.

Çfarë e shkaktoi tërmetin?

Turqia ndodhet në një pikë të nxehtë për tërmetet.

Tre pllaka tektonike – pllakat arabe, anadoliane dhe afrikane – takohen në këtë rajon dhe ndërsa rrëshqasin dhe shtyhen kundër njëra-tjetrës, ato krijojnë fërkime dhe stres që çlirohen si tërmete, shpjegon Jareb Altavel, një sizmolog në Qendrën Kombëtare të Informimit. Tërmetet në qendër të Kolorados.

Pllaka arabe po lëviz në veri me një shpejtësi prej rreth 11 milimetrash (pak më pak se gjysmë inç) në vit, tha Stephen Hicks, një sizmolog në Kolegjin Universitar të Londrës. Prandaj, Turqia, e cila ndodhet në pllakën e Anadollit, shtyhet në perëndim. Kjo lëvizje do të thotë se Turqia ka dy thyerje të mëdha nga e kanë origjinën tërmetet: faji i Anadollit të Veriut 930 milje dhe ai i Anadollit Lindor më shumë se 300 milje i gjatë.

Seyhun Puskulcu, sizmolog dhe koordinator i Fondacionit Turk për Tërmetet, me seli në Stamboll, thotë se njerëzit në Turqi janë shumë të vetëdijshëm për cenueshmërinë e tyre ndaj tërmeteve dhe se ky tërmet nuk është befasi.

Edhe pse shkaqet e tërmetit shkatërrues, i cili nuk është i pari në Turqi, janë të njohura, nuk janë befasi dhe ka një shpjegim shkencor për origjinën e tërmetit, kjo nuk i pengon përdoruesit e rrjeteve sociale të përhapin teori konspirative.

Këshilli Atlantik paralajmëron se ka një numër në rritje të postimeve në mediat sociale që ndajnë teori konspirative rreth natyrës së mundshme “artificiale” të katastrofës dhe se supozohet se po bëhet për të dobësuar Turqinë pas rritjes së tensioneve me aleatët e saj perëndimorë.

Këto përpjekje dashakeqe për të ndikuar në perceptimin e publikut për tragjedinë duhet të merren seriozisht, thuhet në analizën e Këshillit Atlantik.

Teoritë se sistemi HAARP shkaktoi tërmetin u përhapën gjithashtu, por u mohuan shpejt nga ekspertët turq duke thënë se pretendime të tilla ishin “marrëzitë më të mëdha që kanë dëgjuar ndonjëherë në jetën e tyre”.

Një gjë e tillë është e pamundur dhe nuk ka shpjegime shkencore për atë që pretendojnë, tha Ahmet Erdzhan, gjeofizikan nga fakulteti i ITU-së.

Për sa i përket pjesës së dytë të statusit, e cila i referohet gjoja “arsyeve politike” të tërmetit, ende ka disa dezinformata dhe spekulime.

Në postim thuhet se Turqia “po hyn në BRICS”, por kjo nuk është e vërtetë. Në vitet e fundit, Turqia ka shfaqur interes për t’iu bashkuar BRICS dhe këtë e konfirmoi disa muaj më parë presidentja e Forumit Ndërkombëtar të organizatës, Purnima Anand, e cila zbuloi se Arabia Saudite, Turqia dhe Egjipti po planifikojnë t’i bashkohen BRICS për anëtarësim zyrtar dhe po përgatiten të aplikojnë. Por është larg anëtarësimit formal.

Pretendimi se Turqia po largohet nga NATO është gjithashtu i pasaktë. Nuk ka një vendim të tillë dhe as nuk mendohet për një gjë të tillë.

Ankaraja nuk po mendon tërheqjen nga NATO, tha Omer Çelik, një zëdhënës i Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim (AK) të Presidentit Rexhep Taip Erdogan, dy javë më parë, pasi spekulime të tilla u përhapën në publik.

Ne përballemi me gjëra të tilla në çdo zgjedhje (thirrje për t’i dhënë fund anëtarësimit të Turqisë në NATO). Këto nuk janë gjëra për të cilat do të shqetësohemi. Ata që bëjnë thirrje për ndërprerjen e anëtarësimit të Turqisë në NATO, flasin marrëzi. Për këtë as që bëhet fjalë. Ne jemi një nga vendet themeluese të NATO-s. Ata nuk kanë të drejtë të thonë gjëra të tilla. Ajo që ata thonë do të ishte një gjë luksoze për NATO-n, tha ai në një intervistë për CNN Turk.

Sa i përket negociatave për anëtarësim në Bashkimin Evropian, nuk është e vërtetë se Turqia është larguar prej tyre, por ato janë në ndalesë.

Pak muaj më parë, Bashkimi Evropian vuri në dukje se shqetësimet për të drejtat e njeriut, tensionet në Mesdheun Lindor dhe qëndrimin neutral i Turqisë ndaj Ukrainës po pengojnë përparimin e saj drejt anëtarësimit. Raporti i fundit i përparimit të vendit tha se Turqia ishte një partner kyç në fusha të tilla si migrimi dhe lufta kundër terrorizmit, por po largohej nga standardet e nevojshme për t’u bashkuar me BE-në. Turqia ka qenë një vend kandidat për anëtarësim në BE që nga viti 1999, por negociatat e pranimit nuk kanë përparuar prej vitesh. Por kjo nuk do të thotë se Turqia është larguar zyrtarisht nga negociatat, siç pretendon postimi.

Përveç të gjitha fakteve të deklaruara, konsiderojmë se pretendimi se tërmeti në Turqi nuk është natyrorë dhe se Turqia u largua nga NATO dhe negociatat me BE-në është i pavërtetë.

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari