Преку „чад, огледала и гас“, Кремљ се обидува да ја избегне вината за зголемувањето на цените како резултат на енергетската криза. Фразата „чад и огледала“ се однесува на илузија од 19 век што магионичарите ја користеле за да проектираат слика во воздухот. Оттогаш оваа фраза го доби значењето на измама и делузија, пишува Еувсдисинфо, пренесува Portalb.mk.

Од инвазијата на Украина на 24 февруари 2022 година од страна на Русија, руската држава и про-Кремљ инстанци се многу активни во ширењето на дезинформации поврзани со енергијата. Целите на дезинформациите сеа:

1. Обид да се скрие обидот за уцена на Москва за снабдување со енергија со цел да се обезбедат западни политички концесии

2. Отстранување на санкциите или притисок врз Киев да ги прифати руските барања.

Во оваа кампања се издвојуваат три типа дезинформациски тврдења:.

Прв наратив: Обвиненија за санкциите на ЕУ кон Русија

Првиот наратив тврди дека западните санкции против Русија се причина за поскапувањето на енергенсите оваа зима. Некои медиуми, особено РТ, конкретно го обвинуваат „Брисел“ за енергетските проблеми во Европа, додека Русија не сноси вина за последиците за нејзиниот неиспровоциран и незаконски напад. Поднаративите тврдат дека санкциите на ЕУ немаат ефект: „санкциите ја зајакнуваат Русија и ги уништуваат економиите на ЕУ“.

Медиумите поврзани со Кремљ ретко повикуваат на укинување на санкциите, можеби затоа што пропагандистите на Кремљ тврдат дека санкциите ја зајакнуваат Русија или и наштетуваат на Европа повеќе отколку на Русија. Кога проруските медиуми ја зголемуваат можноста за олеснување на санкциите, тие имаат тенденција да го опишат тоа дека „ЕУ се враќа на одговорна политика“ или „И помага на Европа, додека Русија е рамнодушна“.

Однесувањето со санкциите што се рефлектира во наративот на кабинетот на Кремљ е комплицирано прашање. На приватните состаноци, руските претставници бараат да се укинат западните санкции кон Русија и често тоа го прават предуслов за договор за одредено прашање. На пример, во август руски официјални лица рекоа дека техничките санкции на ЕУ за опремата мора да бидат укинати пред повторно да се испорачува гас преку „Северен Тек1“  (во тоа време сè уште не беше саботиран). Всушност, руската опструкција во јули даде предупредување дека Кремљ е решен да го прекине снабдувањето и да го користи гасот како политичко оружје.

ФАКТ: Санкциите ја ослабуваат способноста на Русија да финансира војна. Русија ја прекина испораката на гас за Европа во обид да ја уценува ЕУ и да го максимизира притисокот за укинување на санкциите

Втор наратив: Нема алтернатива за „доверлива Русија“

Вториот главен наратив тврди дека ЕУ има малку или никакви алтернативи за руските фосилни горива за исполнување на нејзините енергетски потреби. Под-наративите вклучуваат тврдења дека преминот кон обновливите извори на енергија е одговорен за енергетската инфлација и дека САД опортунистички профитирале од кризата во Европа преку продажба на течен природен гас.

ФАКТ: Покрај обновливите извори на енергија и енергетската ефикасност, Европа има доволно алтернативни и сигурни добавувачи за да ја прекине својата зависност од руските фосилни горива.

Трет наратив: Европејците ќе замрзнат

Третиот наратив тврди дека без руски гас граѓаните на европските земји ќе замрзнат во текот на зимата. Тврдењето оди понатаму со предвидување дека во Европа ќе избијат големи протести кои би требало да предизвикаат хаос на улиците, па дури и би можеле да ги соборат владите на ЕУ и да ја уништат ЕУ. Проруските медиуми со ентузијазам ги покриваа повиците за прекин на санкциите на ЕУ во земјите каде што имаше протести поради зголемувањето на цените. Руските медиуми објавија за потенцијалот за протести во Германија, додека коментаторите на белорускиот режим тврдеа дека нормалните германски синџири за снабдување се расипале и луѓето користеле огревно дрво за да ги загреат своите домови. Ова е класична реторика на Кремљ: „народот против елитата“.

ФАКТ: Европската унија е подготвена за зима. Енергетските складишта се полни над 90%. Протестирањето и дебатирањето политики е право на развиено граѓанство.

Четврт наратив: Нарушувачкиот потег на Путин

Омилена тактика на руската манипулација е појавата на одредени европски политичари или демонстранти кои повикуваат на прекин на санкциите против Русија. Путин се обидува да забие клин меѓу земјите-членки на ЕУ и различни групи потрошувачи, тврдејќи дека Русија е подготвена да го обнови извозот на гас преку гасоводот Северен тек 2 и претставувајќи ја Русија како „сигурен енергетски партнер“. Овој двоен збор на „кредибилитет“ е во целосна спротивност со руското бомбардирање која конкретно ја таргетира енергетската инфраструктура на Украина.

ФАКТ: Теории на заговор без никакви докази. Русија има историја на спроведување слични операции. Русија го искористи зголемувањето на цените на енергијата и манипулираше со енергетските пазари. Гасот ги зголемува цените на струјата и парното, а не обновливите извори.

Петти наратив: Манипулација со соседните држави

Кремљ ентузијастички користи гас како оружје против соседните држави. Конкретен пример е Молдавија. Проруските медиуми редовно објавуваат написи во кои тврдат дека Молдавија ќе биде во тешка ситуација, без увоз на руска енергија и дека приклучувањето кон заедничката платформа за набавка на гориво на ЕУ го загрозува суверенитетот на молдавската држава.

Вистината е: Русија, а не ЕУ, го укинува суверенитетот на Молдавија со притисок врз земјата да продолжи да го прифаќа рускиот гас. Кремљ ја обвинува ЕУ за сопствените гревови на Русија, додека тврди дека е пријател на Молдавија. Со вакви пријатели, кому му требаат непријатели?

ФАКТ: Зелената транзиција и инвестициите во обновливите извори на енергија и помагаат на Европа да се оддалечи од рускиот увоз на енергија. Обновливите извори на енергија произведуваат енергија поевтино и не финансираат непријателски агресор.

Наративот внатре во Русија, заговор на тишина

Внатре во Русија, наративите за енергетската криза не се многу различни од наративите насочени кон странство. Дома и надвор, неизговореното правило останува што и да се случи, обвинувајте го Западот. Негирајте каква било одговорност за сопствените постапки на Русија. Претставете ја Русија како жртва на „западниот притисок“. Одвреме-навреме има наратив дека западњаците страдаат многу повеќе од Русите во актуелната криза.

ФАКТ: ЕУ и другите земји ги санкционираа руските ентитети поради руската воена агресија врз Украина.

Елаборација на фактите:

Како што беше наведено, санкциите на ЕУ се насочени кон Русија поради нејзината нелегална агресија и окупација на украински територии. Затоа, одговорноста за поскапувањето не може да се одвои од руските акции. Една неодамнешна студија на Универзитетот Јеил открива дека „санкциите катастрофално ја осакатуваат руската економија“.

И покрај прекините на протокот на гас преку Северен тек 1 и 2 поради саботажа, Европа е подготвена за оваа зима. Треба да се напомене дека руската окупација на Украина го дестабилизираше производството на други основни производи, глобалните пазари на храна ги зголемија цените на производите поради зголемените трошоци за производство, транспорт, дистрибуција. Русија, исто така, ги уништи посевите и полињата во Украина, додека таргетирањето на морското пристаниште на Украина го ограничи извозот.

Во врска со тврдењето дека ЕУ нема замена за рускиот гас, нагласуваме дека земјите од ЕУ се обврзаа да ги диверзифицираат своите енергетски потреби и да ја намалат побарувачката на гас за 15% оваа зима. Складирање на подеземен гас на ЕУ моментално е со над 91% од капацитетот, многу пред крајниот рок од 1 ноември за достигнување 80%.

Што се однесува до тврдењето на Русија дека санкциите не се поддржани од европскиот народ и дека тие сакаат руски гас, истражувањето на Евробарометар објавено на 6 септември покажа дека 86% од анкетираните Европејци сакаат да ја намалат зависноста од руските извори на енергија, а 87% бараат ЕУ да инвестира во обновлива енергија и 78% ги поддржа санкциите на ЕУ против руската влада, компании и поединци. Со оглед на активностите на Русија во последните месеци, особено ужасните злосторства, повеќе бомбардирања на цивили и намерата да се уништи Украина, луѓето се чини дека ја разбираат енергетската уцена на Кремљ.

***

Овој напис е изработен во рамките на проектот Промовирање на пристап до веродостојни вести за борба против дезинформации, имплементиран од Фондацијата Метаморфозис. Написот, кој е првично објавен во Вистиномер, e овозможен со поддршка на американската непрофитна фондација NED (National Endowment for Democracy). Содржината на написот е одговорност на авторот и не секогаш ги одразува ставовите на Метаморфозис, НЕД или нивните партнери.