Врховниот суд на Русија во вторник (28. декември) нареди затворање на „Меморијал“, најистакнатата група за човекови права во земјата, која се занимаваше со чистките од ерата на Сталин и ја симболизира постсоветската демократизација, објави Eуроактив, а пренесува Порталб.мк.

Пресудата против централната структура на групата „Меморијал“ доаѓа една година откако власта во Русија го уапси главниот критичар на претседателот Владимир Путин, Алексеј Навални, што беше историски удар на групите за права и независните медиуми.

Во ноември минатата година, групата „Меморијал“ соопшти дека била известена од рускиот Врховен суд дека обвинителите поднеле барање за распуштање на групата поради систематско прекршување на законските одредби за „странски агенти“.

Во вторникот, судијката Ала Назарова нареди затворање на групата „Меморијал“ и нејзините регионални ограноци, откако обвинителите ја обвинија организацијата дека не ги означила своите публикации со етикетата „странски агент“, која е за групи кои добиваат финансии од странство.

„Срамота! Срамота!“ извикуваа во судот по пресудата приврзаниците на „Меморијал“.

Обвинителите, ја обвинија групата Меморијал и за оцрнување на Советскиот Сојуз и неговите победи и за рехабилитација на „нацистичките криминалци“. За време на сослушувањето во вторникот, обвинителот рече дека „Меморијал“ создава лажна слика за СССР како терористичка држава и ги оцрнува сеќавањата на Втората светска војна.

Одлуката е најтешкиот удар досега за организацијата основана во 1989 година од советски дисиденти, вклучувајќи го и нобеловецот за мир Андреј Сахаров. Одлуката дојде откако Путин ја обвини групата дека врши пропаганда за „терористички и екстремистички организации“.

Во вторникот навечер, од групата „Меморијал“ изјавија дека ќе поднесат жалба и ќе најдат „легални начини“ да продолжат со својата работа. „Меморијал“ не е организација, ниту е социјално движење“, се вели во соопштението.

„Сеќавањето е потреба граѓаните на Русија да ја дознаат вистината за нејзиното трагично минато и судбината на милиони луѓе.

„Деструктивни вести“

Судската одлука предизвика и меѓународна реакција. „Прогонот на Меѓународниот центар за човекови права е потсетник дека тоа е навреда за нивните благородни мисии и за каузата за човекови права насекаде“, се вели во изјавата на Државниот секретар на САД Антони Блинкен.

„Народот на Русија – и сеќавањето на милионите кои страдаа од репресијата од советската ера – заслужуваат подобро“.

Одлуката, додаде Блинкен, „доаѓа во година на брзо намалување на просторот за независното граѓанско општество, медиумите и про-демократските активисти во Русија“.

Францускиот министер за надворешни работи Жан-Ив Ле Дриан рече дека распуштањето на групата Меморијал е „страшна загуба“ за Русија, додавајќи дека одлуката е „длабоко вознемирувачка“ за иднината на историските истражувања и заштитата на човековите права.

Германија ја нарече судската одлука „повеќе од неразбирлива“ и рече дека е спротивна на меѓународните обврски за заштита на основните граѓански права.

Марија Пејчиновиќ Буриќ, генералната секретарка на Советот на Европа рече дека „поразителните вести“ значат дека Русија по се изгледа „се оддалечува од нашите заеднички европски стандарди и вредности“.

Групата со години се занимавала со злосторствата извршени во Советскиот Сојуз, особено во злогласната мрежа на затворски логори Гулаг. Поддржувачите велат дека затворањето на групата го означува крајот на една ера во пост-советскиот процес на демократизација на Русија, кој започна пред точно 30 години овој месец.

„Трагедија за Русија“

Авторот Леонид Бахнов, чиј дедо беше погубен во екот на чистките, од времето на Сталин во 1937 година, рече дека затворањето на групата е „трагедија за Русија“. Основачите на Меморијал негираа какви било сериозни престапи, велејќи дека само на неколку тривијални документи може да им недостига ознаката „странски агент“.
Рочиштето во вторник беше еден од двата случаи поднесени против групата.
Обвинителите, исто така, побараа судот да го затвори Центарот за човекови права Меморијал, обвинувајќи ја групата за помилување на „тероризмот и екстремизмот“, покрај кршењето на законодавството за „странски агенти“.

Центарот за човекови права Меморијал водеше кампања за правата на политичките затвореници, емигрантите и другите маргинализирани групи и ги истакна злоупотребите, особено во проблематичниот регион на Северен Кавказ, кој ја вклучува Чеченија. Политичкиот аналитичар Антон Орех рече дека затворањето на Меморијал е слично на „јавното оправдување за чистките на Сталин“. „Последиците за сегашноста и иднината на нашата земја ќе бидат катастрофални“, додаде тој.

Аушвиц Меморијал на Твитер напиша: „Сила што се плаши од сеќавањата никогаш нема да може да достигне демократска зрелост“.

Во понеделникот, судот во северозападниот град Петрозаводск ја зголеми за две години казната од 13 години затвор за шефот на Меморијал во Карелија, Јуриј Дмитриев, во случај на сексуална злоупотреба, што неговите поддржувачи ја нарекуваат казна за неговата работа.